donderdag 9 januari 2014

Filippijnen: Spaghetti

San Antonio (Mama Marita thuis)

Na een hele korte nacht landt het vliegtuig om iets voor vijf, lokale tijd, op de Nina Aquino International Airport, midden in het nog in diepe slaap verkerende Manila. Mijn lichaam doet pijn. Ik voel me als gegeseld en gestenigd omdat ik een misdaad heb begaan. De misdaad van het reizen met een minimum aan bagage voor een minimum aan uitgaven. Eigenlijk zou ik na al die jaren beter moeten weten!
Het getal van mijn bloedsuikerspiegel is nu net zo laag als de winterse temperaturen aan de poolcirkel in Canada en mijn hersenen willen bij gebrek aan brandstof maar niet opstarten. Ik heb moeite met denken en relativeren. Alleen een diabeet kan zich gevoel voor de geest halen. In stilte, en met twee kleine ingevulde formuliertjes, volg ik de langzaam voortkruipende stroom mensen uit het vliegtuig richting de immigratiedienst en de douane.
‘Niets aan te geven!’ -> groen kanaal
‘Transferdesk!’ -> ‘geen check-in bagage?’ -> deze kant op en dan daarheen!
Opnieuw wordt ik onderworpen aan de, nu in mijn ogen zeer onnodige, controle van mijn bagage op wapens, zwart geld en springstoffen. We maken foto’s van een net ontdekt zonnestelsel zo ver van de aarde af dat het merendeel van de wereldbevolking het aantal nullen niet eens kan uitspreken maar een concluderende foto maken van een persoon of zijn bagage is onmogelijk. Ik geloof daar persoonlijk niet in!
De bagagecontrole heeft een hele nieuwe industrie gecreëerd die ze nu niet zomaar weer kunnen opheffen. Honderden duizenden beveiligingsbeambten, die onnodig uit onze zakken worden betaald, zouden plotsklaps op straat komen te staan. En omdat de consument geen andere keuze heeft kunnen ze doen wat ze willen. Net als met heel veel andere onnodig dure oplossingen in onze westerse samenleving.
Maar zeg nu eens eerlijk: ‘Zou je voor vijfentwintig euro minder in een vliegtuig stappen waarvan de bagage niet is gecontroleerd?’
Corrupte ambtenaren die een Filippijnse zeeman van zijn souvenirs, voor zijn zichtbaar gemiste gezin en familie, proberen afhandig te maken. Het smekende gezicht van een ontheemde gastarbeider tegen de pet en uniform van de gemachtigde, op voorhand een ongelijke strijd. Mijn oplettendheid en blikken worden door de corrupte bewaker duidelijk niet op prijs gesteld. Vriendelijk lachen en rustig doorlopen Jielus! Je kan de wereld niet in je eentje verbeteren, maar je kan alvast wel een begin maken.

Een stukje verder kan ik eindelijk wat suiker tanken om mijn getergde lichaam op te starten. Hoewel het eenvoudige ontbijt waarschijnlijk uit een magnetron komt smaakt het voor mij toch al is geserveerd in een drie Michelin sterren luchthaven restaurant.
Rillend neem ik een slokje van mijn haast lauwe cola om de drie verschillende pillen voor deze ochtend en een stuk gebakken spek weg te spoelen. Mijn eetlust verbeterd bij elke hap en het eenvoudige ontbijt, zonder het echt te proeven of ervan te genieten, verdwijnt uit het zwarte plastic magnetron schaaltje naar mijn maag. Ik rilde bij aanvang van het ontbijt zelfs zo hard dat ik niet in staat was om een fatsoenlijke foto te maken.
De Filippijnen is meteen een heel andere wereld! Engelse radio, soft rock van Europese rock bands om de mensen in de donkere wereld langzaam te laten ontwaken. Geen gratis internet op de luchthaven en een ATM kan ik ook niet vinden. Terminal drie is de terminal van Cebu Pacific, een budget luchtvaart maatschappij die de middenklassen nu per vliegtuig, in plaats van met de bus en de veerboot, tussen de honderden eilanden heen en weer vervoerd. Een ATM lijkt niet nodig, de armen hebben geen bankrekening en de middelklasse heeft contant geld op zak.
Er is nog twee uur te wachten op het vertrek van mijn tweede vlucht van Manila naar Legaspi. Het schrijven van mijn avonturen of gedachten lukt niet echt met een lage suikerspiegel dus begin ik maar aan het tweede boek voor 2014 op mijn Kobo. “de Vergelding” van Jan Brokken, een boek over de invloed van de tweede wereldoorlog op een klein dorp onder de rook van Rotterdam, een op het eerste oog gelijkende sabotage, of beter gezegd, moord op een Duitse soldaat en de vergelding die daarop volgt. Intriges en verdachtmakingen in een gemengde, en daardoor toch al moeilijke, hervormde en gereformeerde gemeenschap. Nog drie uurtjes en dan ben ik weer herenigd met mijn vrouw.
Tijdens de korte vlucht van Manila naar Legaspi zie ik de problemen van dit land alweer een beetje duidelijker onder me doorglijden. De busrit van twaalf uur tussen Manila en Legaspi wordt ingekort tot ongeveer veertig minuten per vliegtuig! Het verschil in prijs tussen de bus en het vliegtuig is minder dan zeshonderd peso, zo’n tien euro. Niet zo’n groot prijsverschil zullen jullie denken maar wanneer je helemaal geen geld in je zakken hebt is het verschil astronomisch groot.
De Filippijnen is een arm land zonder enige natuurlijke grondstoffen. Een eeuw van dictatuur, corruptie, religieuze conflicten en een nooit ontwikkelde, of zeer slecht onderhouden, infrastructuur hebben dit land met haar bevolking kreupel gemaakt. Ik heb dan ook zelden zulke arme mensen tijdens mijn reizen gezien!
Tel daar dan ook nog de moeilijke weersomstandigheden, gemiddeld meer dan tien tyfoons per jaar, aardbevingen en vulkaanuitbarstingen bij op en je het een optelsom van pure ellende. In elk arm gezien wordt er tijdens hun, volgens de WHO, korte bestaan enkele keren weer met niets begonnen omdat de natuur hun weinige bezitting heeft weggenomen. Ik weet uit ervaring dat de mensen hier in hun hart vriendelijke katholieke mensen zijn maar al die aanhoudende armoede en tegenslagen hebben ze wel heel achterdochtig tegen buitenstaanders, ook hun eigen landgenoten, gemaakt. Een achterdocht dat noodzakelijk is om het kleine beetje dat ze bezitten te beschermen. Ze slapen bijvoorbeeld niet voor niets ‘s middags. Het daglicht beschermt het weinige dat ze bezitten. Het is de nacht die ze zorgen baart wanneer onder de bescherming van de duisternis de minderbedeelden op zoek gaan naar de socialistische gedachten om alles te delen.
Het toerisme, kokosnoten en afgeleide producten zijn een belangrijke bron van inkomsten. Maar het allerbelangrijkste exportproduct en bron van inkomsten zijn de moderne slaven van onze consumptiemaatschappij die zich overal op de wereld laten gebruiken voor werk wat een ander niet wil of kan doen voor een oneerlijk salaris.
Gebruikte, ik gebruik met nadruk niet misbruikte, Filipino’s en flipina’s kom je overal in de wereld tegen wanneer je je ogen opent. Of het nu gaat om kindermeisjes, wasserij knechten of de leden van de band aan boord van een cruiseschip. Uiteindelijk worden ze allemaal gebruikt voor hun afkomst of armoede. Als schapen naar de slachtbank laten ze zich leiden door de arbeidsmakelaars, wetend wat hun te wachten staat, maar de verantwoordelijkheid om voor hun familie te zorgen is sterker dan de ontberingen die ze ver van huis te wachten staat.
En wij, in onze westerse weelde, kunnen maar niet begrijpen waarom ze soms wel de helft van hun salaris naar huis sturen! Een vraag waarop het antwoord veel gemakkelijker is te geven dan de vooroordelen.

Armoede lijmt de maatschappij! Rijkdom maakt egoïstisch!

Van binnen smeulde er nog wat van de woede over die domme actie van een zeurpiet in november 2013, “Zwarte Piet is Racisme!” Hoe durft een omhooggevallen medelander, die op eigen initiatief naar Nederland is gekomen, uit een van de verloren overzeese voormalige koloniën van Afrikaanse origine in hemelsnaam zoiets over een onschuldige kindertraditie te verklaren terwijl het lijkt dat hij geen enkel idee heeft over wat zich verder dan zijn platte zwarte neus in de rest van de wereld afspeelt?
‘Wat zie je wanneer je in de spiegel kijkt, een neger of een Nederlander? Hebben de Nederlandse afstammelingen van de Afrikaanse negers het auteursrecht of alleenrecht op het zwart zijn? Waren er in Suriname ook niet heel veel gekleurde Hindoestanen?’
Ook niet echt een volk met een kleur waar Hitler mee gedweept zou hebben! Hoe vaak heb ik in Azië niet een maaltijd geserveerd gekregen door een Tamil uit noord Sri Lanka die driekwart van de Surinaamse bevolking naar een lichtere huidskleur op de RAL waaier verschuift?
Schop ze allemaal uit hun Bijlmerpaleizen met platte tv’s en openbaar vervoer onderaan de galerij en laat ze een maand op het platteland van de Filippijnen doorbrengen! Elke dag kiezen uit een eenvoudig menu van rijst zonder groenten, rijst zonder vis of rijst zonder kip! Daarna drie maanden ver van huis twaalf uur per dag werken onder dezelfde omstandigheden als deze mensen. Er zullen dan nog weinig gekleurde medelanders over zijn die denken dat de slavernij alleen op zwarte mensen, suiker, katoen, een bronzen beeld in het Oosterpark van Amsterdam, Amerikaanse plantages, Nederlandse slavenschepen en het verleden betrekking heeft. Een beeld dat overigens gevormd is door de film en tv-industrie.
Wanneer ik over racisme nadenk dan kom ik meestal tot de conclusie dat het niet ontstaat uit een gevoel van suprematie maar vanuit een minderwaardigheidscomplex.
Als laatste wil ik hier nog over opmerken: Mijn goede vriend Wes Brown uit Buffalo, New York, is een Amerikaan. Een gekleurde Amerikaan, maar hij vertikt hem om zich een “Afro American” te laten noemen omdat dat racistisch is, net als “Hispanic American” of “Native American”, dat is het jezelf onderscheiden van de anderen en dat is racisme. Ik kan hem daar in volgen.

En daar staat mijn vrouw! Nog net zo betoverend, misschien zelfs wel mooier, als toen ze afscheid van me nam in Bangkok. Ze lijkt wat magerder geworden maar dat kan ook niet anders met een dieet van rijst met wat vis of kip, groenten zijn hier een luxe die zich velen niet kunnen veroorloven. Ik ben blij om eindelijk op de plaats van bestemming te zijn en dat ik straks kan gaan slapen, een dutje doen zal dichterbij komen. Geld nog moeite worden bespaard en we nemen een taxi naar Pilar, de dichtstbijzijnde nederzetting met een schrale vorm van een supermarkt.
Ik ga drie nachten doorbrengen in Lyka’s geboortedorp San Antonio en dan moet ik, met mijn westerse levensstijl, toch wel wat goeds te eten hebben. Eieren, brood, varkensgehakt, een blik boterhamworst, Coke Zero en nog wat kleine zaken. Er is in het dorp wel wat te koop maar zeer beperkt. Van Pilar naar San Antonio wordt het wat moeilijker. Als een boog onder spanning zit ik een klein half uur in een kleine  zijspan die provisorisch aan een brommer is gemonteerd.
Welkom in de Filippijnen!

Het kleine huisje van Lyka’s moeder is nog lang niet klaar, dat heeft zijn tijd nodig, maar het ziet er al goed uit en ik heb alle hoop dat het over een paar jaar een mooi huisje is waar ze nog heel lang, en heel gelukkig, zullen wonen. Het weerzien met haar moeder en broer is emotioneel. Ze zijn dankbaar dat ik de moeite neem om ze te bezoeken.
Haar andere Nederlandse schoonzoon is hier precies een keer geweest, alweer bijna vijf jaar geleden, en heeft ze meteen duidelijk gemaakt dat hij nooit meer een voet in San Antonio zal zetten. Maar dat niets met zijn stiefzoontje, een mooi jongetje uit een vorig huwelijk van zijn vrouw, te maken wil hebben doet me pijn. Daar kan ik persoonlijk maar weinig begrip voor opbrengen omdat ikzelf ook door mijn grootmoeder ben opgebracht. Mijn moeder kon niet voor me zorgen maar ik werd ook niet doodgezwegen of genegeerd.
Na een uurtje te hebben geslapen maken we een wandeling door het dorp. Het is overal druk, mensen liggen niets te doen op bamboe meubelen voor of naast de kleine huisjes, want er is geen werk. Iedereen wacht tot het weer donker wordt. Alles wat je hier ziet is oud en versleten.

De school, die een opstapje naar een beter leven voor de jongere generatie zou moeten zijn, is niet meer dan een krot die in Nederland vijftig jaar geleden al zou zijn gesloopt. Het zijn treurige beelden gevuld met goedlachse en op het eerste gezicht gelukkige mensen. De armoede en de kerk houd ze samen en leert ze om elkaar te helpen in moeilijke tijden.

Mijn komst is voor het gezin Reverente goed nieuws, we gaan een paar dagen lekker eten. Eric, Lyka’s broer, maakt spaghetti met een dikke saus vol met varkensgehakt. Met z’n zessen genieten we van deze overheerlijke maaltijd waar veel mensen in Nederland hun neus voor zouden ophalen.

Armoede lijmt de maatschappij! Rijkdom maakt egoïstisch!
Copyright/Disclaimer