Filippijnen: Gecontroleerde schade

San Antonio (Pilar) Mamsi House, dinsdag 26 december 2017

Het is op deze ochtend stil in huis. Ik noem het geen tweede kerstdag want dat is een Nederlands gebruik. Hier is de kerstmis voorbij en is iedereen weer aan het werk. Daders en slachtoffers kijken elkaar schuw aan. De schade is aangericht en onomkeerbaar. Kinderen, net als de kitten, vergeten sneller dan volwassenen. Na een kort en goed gesprek met Hazel heb ik veel puin geruimd. Wat me nog het meeste pijn doet is dat mamsi en Lyka acteren alsof zo’n opstootje en zo’n einde van wat een gezellige dag voor de kinderen had moeten zijn de normaalste zaak van de wereld is.
Buiten tref ik een tafereel aan dat na een tyfoon normaal zou zijn geweest. Voor hun is dat waarschijnlijk ook normaal. Leven met een totale en regelmatige totale destructie door natuurgeweld of menselijk geweld moet rust geven. De schade aan de omheining en de poort is al snel een euro of vijf en twintig, weggegooid geld maar noodzakelijk! In deze armoede is alles noodzakelijk!
De kinderen komen schoorvoetend bij elkaar voor het ontbijt, ze kijken als de schichtige kitten naar elkaar. De angst ik nog steeds kwaad ben is van hun gezichten af te lezen. De glimlach van Hazel stemt me rustig, ik ben niet kwaad, ik ben teleurgesteld in mijn familie! Ze zetten mij als de leider van de stam in een hoek. Ze geven mij de schuld. Ik kan daar mee leven, ik heb voor hetere vuren gestaan. Na alles wat ik voor ze heb gedaan hebben ze met z’n tweeën de kerst voor de kleinkinderen verpest. Voor mij, ik kan wel een stootje hebben, ik heb met veel gekken kennis gehad. maar dit was een uitspatting van de buitengewone categorie!
Er hang een nevel van ontkenning in de frisse ochtendlucht. Moet ik koppig zijn? Of moet ik de hand rijken? Haat, of negatieve gedachten zitten niet in mijn pakket, dus ik zoek voorzichtig toenadering tot mijn familie. Ik zal moeten proberen te redden wat er te redden valt.
Er breekt een waterig zonnetje door de wolken en daarmee klaart ook de onrust op. Laten we het maar rusten? Morgen komt er meer familie en dan moeten de problemen geschiedenis zijn. Het wordt de drukste week in het huis! Uiteindelijk zijn we hier een dag later met elf personen, zes volwassenen en vijf kinderen. Het zal druk en gezellig zijn, ze hebben al goede voornemens voordat het nieuwjaar is.

De complete groep, zonder de fotograaf dan!

Filippijnen: Regen

San Antonio (Pilar) Mamsi House, maandag 18 december 2017

Net als twee jaar geleden worden we ook deze keer in december overvallen door een tyfoon. Sinds de route van deze tyfoon, Kai Tak (in de Filippijnen “Urduja”), is berekend wordt het nieuws door mamsi nauwlettend in de gaten gehouden.

Sinds afgelopen donderdag regent het! Niets, absoluut niets, nodigt uit om naar buiten te gaan. Het geraas van de uit elkaar spattende regendruppels op het staalplaten dak is oorverdovend. Mijn huisgenoten horen het waarschijnlijk niet meer maar ik wordt er langzaam gek van. Het geluid is zo luid dat de tv twee keer zo hard staat als normaal. Ik lig op bed en lees “Hartzuur” (The Last Coyote) van Michael Connelly. Ik lees met oordoppen in omdat ik anders mijn gedachten niet bij het verhaal over “Harry Bosch” kan houden. “Harry Bosch” heb ik opgepikt in een tv-serie van Amazon, ook zeer de moeite waard wanneer je de kans krijgt om deze serie te bekijken! De boeken zijn tot nu toe ook zeer bevredigend.
Terug naar de provincie in de Filippijnen. Buiten lopen armoedige mensen en kinderen voorbij, onder paraplu’s en gehuld in doorzichtige plastic zakken, die door de neerdalende regen er nog treuriger uitzien dan op een zonnige dag. Hier op het platteland van de Filippijnen woont de armoede en de ellende! Èchte armoede en ellende! Gelukkig ben ik door al mijn reizen enigszins gehard tegen deze beelden. Voor een moment drijven mijn gedachten af naar de vluchtelingen knuffelaars in Nederland met hun argument dat de vluchtelingen uit het midden-oosten en Afrika ‘alles zijn kwijtgeraakt’, nou, de mensen die hier in de regen passeren hebben nog nooit wat gehad!

Even twee foto’s. Nee, dit is niet in het Midden-Oosten, dit is in de Filippijnen, dit is de realiteit van 2017. Ook hier zijn militante moslims bezig de wereld zoals wij die kennen te vernietigen in naam van Allah en zijn eeuwige liefde. Hoeveel christenen heeft Nederland opgenomen uit dit oorlogsgebied? Ik denk een stuk of nul. Waarom? De linkse geitenwollen vluchtelingen knuffelaars zien geen brood in dit gebied. Het zal ze wel niet genoeg publiciteit opleveren! De islamisering van Europa staat hoger op de agenda! De legers van Allah staan aan de poort als een Trojaans paard. Oeps? Begin ik toch weer over de politiek.
Liggen op het dunne matras en lezen is het enige wat ik kan doen tussen de maaltijden. Gelukkig zijn de eenvoudige maaltijden nog wel te pruimen. Geen hoogstandjes maar het is warm en het voed. Het voedsel warmt me op. Het is moeilijk te geloven maar de 24 graden op de thermometer voelen koud aan. Alles is vochtig, mijn schone kleren in de koffer voelen klam aan. Mamsi loopt de hele dag met een omslagdoek en ik zit in mijn fleece jack terwijl ik dit stukje schrijf. De ventilator staat al dagen stil, de kunstmatige wind is onder deze omstandigheden onaangenaam.
En dan klinkt er boven het lawaai van de regen uit een angstaanjagende kreet. Mamsi is in paniek of in een doodsstrijd verwikkeld. Alle levende zielen in huis haasten zich naar de slaapkamer om zelf te zien wat de aanleiding is voor deze grote paniek. Mamsi kan door de omstandigheden geen woord meer uitbrengen, ze kan alleen wijzen naar de muur net onder het raam. Een zwarte, bewegende, pulserende streep van zeker vijf centimeter breed tekent zich af op het asgrijze cement van de muur.
‘Mieren! Mieren! Mieren!’, roept ze zo hard als ze kan.
De twee kinderen zetten zich onmiddellijk in beweging en alsof ze het honderden keren geoefend hebben zetten ze zonder een woord te wisselen de reddingsprocedure in werking. Het bed wordt verplaatst, het spoor wordt gevolgd tot de plaats waar het weer onder de grond verdwijnt of waar de mieren een nieuw nest willen maken. Je kan duidelijk zien dat ze voor de overvloedige regen op de vlucht zijn. Enkele werksters dragen ook de nog niet uitgekomen eieren mee naar hun nieuwe nest.
Eerst komt de bezem tevoorschijn om alle zichtbare zwarte mieren op te vegen en buiten in een grote plas regenwater te dumpen. Dat wordt zwemmen voor de opruimers van de natuur. Punt twee is de optocht te stoppen! John-John heeft ondertussen voor 20 peso petroleum gehaald bij Magda. Mamsi laat er geen gras over groeien! Ze sprenkelt ruimhartig de petroleum over de vensterbank en de stoet komt plots tot een halt. Mamsi rent naar buiten, waar de rest van de kolonie op de muur wacht tot de stoet weer in beweging komt, en herhaalt de handeling van het vegen en ruimschoots sprenkelen van petroleum.
De eerste klap is een daalder waard! John-John wordt nog een keer naar Magda gestuurd om petroleum te halen. Deze keer gaat het over de vloer langs de muur tot aan het punt waar de mieren in een scheur van de vloer onder de grond verdwijnen.
Gefascineerd kijk ik het hele tafereel aan. Ik wacht op het hoogtepunt met de camera in de aanslag. Helaas voor mij, en voor jullie, komt het niet zover. Waar wacht ik dan op? Nou, twee jaar geleden in een gelijkwaardige situatie werd de petroleum ontstoken. Dat gaf mooie foto’s. Omdat het deze keer niet gebeurd plaats ik de foto uit 2015 nog maar een keer.

Na een half uur gaan we nog een keer kijken of de opmars van het mierenleger is gestuit. En ja hoor, de verschillende divisies zijn door het geweld uit elkaar geslagen en van de zwarte manschappen is geen spoor meer te bekennen.
’s Avonds laat, wanneer ik in bed naar de oneindige neerdalende regen lig te luisteren ruik ik nog steeds de petroleum. Het lijkt wel of we vannacht in een benzinestation slapen. En om alles nog een beetje leuker te maken met de kerst, er is een nieuwe tropische storm met zeer veel neerslag op weg naar de Filippijnen. Het is nu eenmaal tyfoon seizoen dus het is niet allemaal onverwacht.

Filippijnen: Fijne dagen!

San Antonio (Pilar) Mamsi House, maandag 25 december 2017

In een ver verleden, dertig jaar geleden, was ik ooit marktkoopman. Op de zaterdagmiddag markt, er werd door Wijnand van de Flier streng gecontroleerd, werden we aangevoerd door Theeke Brouwer “de Kaasboer”. Voor zijn hese stem had iedereen respect, zijn gulle rollende Drielse lach was ontwapenend. Begin december, op de eerste zaterdag na Sinterklaas, begonnen alle verkopers op de markt met het complete “Fijne kerstdagen en een gelukkig, of voorspoedig, nieuwjaar!” Na ontelbare keren de klanten het beste te hebben gewenst eindigde het op de zaterdag voor de kerst altijd in “Fijne dagen!”
Hier in de Filippijnen, waar het overgrote deel van de bevolking katholiek is, is de viering van de geboorte van Jesus, Kerstmis, enorm belangrijk. Ondanks dat het bijna allemaal Christenen zijn hebben ze alleen al hier in het dorp een stuk of vijf kerken. De versplintering in de steden is nog groter! Er zijn hier meer Christelijke sektes dan waar ook in de wereld. Iedereen kan hier waarschijnlijk een kerk voor zichzelf beginnen met de familie als trouwe volgers.

Kerstavond is het begin van een paar dagen feest/bezinning/aanbidding. Ik heb me door de familie zo gek laten praten om voor negen euro een karaoke machine voor een dag te huren. Dan gaat het nù dus ècht gebeuren! Op zondagmiddag om een uur of twee verschijnt er een tricycle, die speciaal voor het vervoer van de electronica is ontworpen, met op de zijspan de karaoke machine. De leeftijd van het oude apparaat is niet te raden of visueel te bepalen, koolstof datering zou een betere èn betrouwbaardere manier zijn om de leeftijd te bepalen.
Voor de verplaatsing zijn er onderweg twee werkeloze motortaxi bestuurders ingehuurd. Met wat onhandig gehannes wordt de zware machine buiten onder het provisorisch gemaakte afdak op zijn plaats gezet. De machine moet tenslotte droog staan. Zodra alles waterpas staat gaat de stekker er in. De microfoon wordt aangesloten terwijl de computer opstart.
De verhuurder begint met het afstellen zodra er geluid uit de ingebouwde boxen blaast. In overleg met mamsi en Lyka wordt de echo geheel, zo klinkt het in ieder geval voor mij een stuk beter, uitgeschakeld. De verhuurder krijgt voor zijn bewezen diensten een bord macaroni salade, hèt traditionele kerstgerecht in de Filippijnen, en een koude fles bier. Tevreden en zonder een woord te zeggen òf pauze gaat alles naar binnen. Hij neemt afscheid met het ‘Merry Christmas’ en vertrekt met de tricycle.
De familie staat de installatie de bewonderen alsof ze niet weten wat ze er mee moeten doen. Mijn, ‘waarom gaan jullie niet zingen’, trekt het hek van de dam en binnen enkele seconden schalt het “Don’t cry for me Argentina” over de straat richting de vredige rijstvelden. In Nederland zou binnen tien minuten zeker de politie voor de deur staan maar hier is het een ongeschreven wet dat het om twaalf uur, middernacht, stil moet zijn. Uitgezonderd feestdagen?

Om half drie slenter ik met een volle tas lege literflessen richting Magda. Het is tenslotte zondag, de middag voor kerstavond, dus een koud biertje kan bij uitzondering geen kwaad. Normaal drink ik niet voor een uur of vijf maar voor een speciale situatie maak ik graag een uitzondering. Met de eerste bierflessen geopend, de karaoke machine op 10 en de oordoppen in kan het feest beginnen. Ik heb tenslotte vandaag niets anders te doen dan vanavond om half tien naar langs de lijn te luisteren. Ajax tegen Willem II, dat was vorig seizoen een topper, en een domper. Tot die tijd moet ik de marteling maar zien door te komen.

Van een pauze is sinds het opstarten van de installatie geen sprake meer. Het is meer als een zesdaagse. De vermoeide zangeressen worden vervangen door frissere. Mamsi ziet tussen twee sessies door ook nog kans om voor de kinderen eten te koken en voor mij wat eigengemaakte loempia’s te bakken. Ik kan na twee literflessen bier wel een vette hap gebruiken om me wat meer weerstand te geven tegen de twee literflessen bier die nog in de koelkast op me liggen te wachten.

Familie, vrienden en vage bekenden worden door de luide muziek aangetrokken als insecten door een felle lamp. Om negen uur zit er een half dozijn mensen naar oude televisie, waar de tekst op verschijnt, te kijken en vechten om de liedjesgids en de microfoon. De hele avond is het een komen en gaan. Het enige positieve aan dit tafereel is voor mij dat ze zelf hun drank meebrengen. Zodra ze hun meegebrachte alcoholhoudende drankjes hebben genuttigd vertrekken ze weer. Een prima systeem, iedereen drinkt van zichzelf en niemand praat over een ander dat ze “nooit wat weggeven!”, een typisch Nederlandse opmerking.
Ik zie enkele vierkante halve liter flessen lokale gin op de tafel staan. Van dit spul ga je achteruit lopen en wordt je ook nog eens blind. Het wordt gedronken met koud water. Het ruikt naar “Keuls water” en ondanks ik het nog nooit heb geproefd heb ik ook geen intentie om het te proberen. Voor de prijs van € 1,35 voor een halve liter kun je ook niet veel verwachten. Het cynische is wel dat de regering wil dat ook de mensen in de Filippijnen gezonder gaan leven, dus verhogen ze de prijs van een literfles frisdrank met € 0,25 terwijl ze de alcohol en het roken ongemoeid laten. Genot voor de armen!
Om negen uur gaat de internet op mijn iPhone 4S aan. Ik ben best wel geïnformeerd over de mogelijkheden van de communicatiemiddelen en het internet van vandaag de dag maar de mogelijkheden verbazen me steeds weer.
‘Dit is langs de lijn!’, klinkt er om iets over negen uur Filippijnse tijd uit mijn oordoppen.
Live voetbal uit Nederland via het internet over mijn mobiele telefoon! Wie had dat tien jaar geleden durven te voorspellen? Nu is het de normaalste zaak van de wereld.

Vanaf mijn kruk net buiten het hek luister in naar de verrichtingen van een zwalkend Ajax en geniet van mijn koude biertje. Ik ben ondertussen gewend aan de hysterisch krijsende spreeuwen. Het bier tast met enige zekerheid je gehoor en je beoordelingsvermogen aan.
En dan komt Ajax ook nog met een nul achter! Zoals gewoonlijk raak ik niet gelijk in paniek want er is nog tijd genoeg en gezien het spelbeeld zullen er nog genoeg kansen komen. Het bier smaakt me nog steeds goed en Lyka komt af en toe kijken of mijn fles al leeg is. Ajax scoort de gelijkmaker en ik krijg een nieuwe koude fles bier. Het laatste beetje van de literfles is altijd de moeilijkste slok. Ik begrijp niet dat hier niemand op het idee is gekomen om bierkoelers voor literflessen te maken. Zelf zou ik er meteen drie kopen!

Ajax wint uiteindelijk gemakkelijk en om iets voor twaalf zwijgt eindelijk de karaoke, mijn marteling zit er op. Ik hoop dat ze dat onding morgen al vroeg komen ophalen! Het is stil in huis. De bamboe poort zit op slot en iedereen, behalve ikzelf dan, ligt op een matras en slaapt als een roosje. Ik orden nog wat gedachten en indrukken van deze kerstavond aan de keukentafel. Zodra mijn bierfles leeg is geef ik me nog even over aan de meegebrachte fles “Metaxa zeven sterren”. De kleine shots van het Griekse vuurwater geven de indrukken van vandaag vorm zodat ik ze later in een verhaal kan gieten.
Zodra ik op deze eerste kerstdag mijn ogen heb geopend gaat de stekker weer in het stopcontact. “Dancing Queen”, van ABBA, opent deze kerstdag, totdat de karaoke machine word opgehaald. De eerste literflessen “Red Horse”, een sterk Filippijns bier, staan al geopend op tafel. Geloof het of niet maar de meesten zaten al om zeven uur vanochtend in de kerk, voor hun is het dus al bijna middag.
Het spookt nog een beetje in mijn hoofd en ik zou zweren dat ik Grieks hoor fluisteren. Na de eerste koffie zeeg ik me neer op het harde bed. Eerst nog even wat liggen. Een muzikaal kralensnoer van bekende deuntjes schalt door de open slaapkamer, aangevuld met gezang dat door de gevangen van Guantamo Bay als foltering zou worden aangemerkt. Het ìs dat ik in de wetenschap verkeer dat de karaoke machine om twee uur word opgehaald. Dat maakt het allemaal wat dragelijker! Ik denk dat ze allemaal vroeg op bed zullen liggen.
Na een tweede koffie wijdt ik me aan dit stukje, dus voor iedereen: ‘Fijne dagen!’



Update:

Pas om vijf wordt de muziekinstallatie ontmanteld en op de tricycle geladen. Ik ben een van de weinigen in huis die niet teleurgesteld is. Ik ben zelfs blij! Na twaalf liter Red Horse zijn de zangeressen, en hun parasiterende vrienden, zo blauw als een tientje! De schade valt nog mee, dertig euro voor een avond en een dag feest! Ik ben blij dat ze de alcohol slecht kunnen verdragen, zoals alle Aziaten, ze schijnen gebrek te hebben aan een enzym dat alcohol afbreekt en wij westerlingen in overvloed produceren.

Na enkele minuten slaat de vonk over in het met alcohol gevulde vat. Een vechtpartij met Aziatische proporties breekt los. Het is een van die vechtpartijen om niets waar Thailand en de Filippijnen bekend om staan en vaak doden en gewonden vallen. Deze dronken lafaards deinzen er niet voor terug om onverwacht een mes te trekken of een revolver tevoorschijn te halen. Teveel alcohol laat het vuur nog hoger oplaaien!

Wanneer ik de dronken gasten met gepaste kracht buiten de poort heb gewerkt keert een gedeelte van het gezin zich tegen mij. Het is tenslotte allemaal mijn schuld! De kinderen beginnen door de verheven stemmen allemaal te huilen en willen naar huis. Het volume van de dronken stemmen gaat verder omhoog en door het geschreeuw gaan de kinderen nog harder huilen. Nu wordt het ook allemaal teveel voor mijn schoonzuster, die geen druppel alcohol heeft gedronken, de tranen vloeien over haar wangen en zij wil ook naar huis. Zij is de enige in het gezelschap die werkt en zij heeft een vermogen uitgegeven om hier op kerstdag met haar familie te zijn. Haar teleurstelling moet erg groot zijn, ik heb met haar te doen.
Lyka is te dronken om nog aan te spreken. Ze zit ineengekrompen te brabbelen, dat is RHS, het “Red Horse Syndroom”! Sterk spul dat Red Horse, maar het is niet voor iedereen wegens de trappen na van het rode paard. Het is en blijft allemaal mijn schuld, daar valt niet aan te tornen. Langzaam keert de rust weer terug en de een naar de andere loopt weg, een symbolische ontsnapping. Het duurt tot tien uur voordat iedereen op bed ligt en de rust is wedergekeerd. Ik ben moe, ik heb honger en al de spanningen hebben mijn suikerspiegel ook geen goed gedaan. Twee gebakken eieren, een droge snee zoet wittebrood en een halve knakworst waren mijn kerstdiner.
Ik heb vierhonderd euro uitgegeven voor een onvergetelijke kerst, daar ben ik in ieder geval in geslaagd, zij het in een negatieve zin. “It is more fun in the Philippines!”

Filippijnen: Een spetterend maar vooral gezond 2018

San Antonio (Pilar) Mamsi House, maandag 25 december 2017

Het is weer die tijd van het jaar dat we elkaar het beste wensen voor het komende jaar. Wij willen niet achterblijven.

2017 was voor ons een gemiddeld jaar, veel beter dan de drie voorafgaande jaren maar we hebben samen ook betere jaren gekend. Gelukkig staat ons opnieuw een beter jaar in het vooruitzicht. Mits er grote onverwachte problemen roet in het eten gooien.
Helaas hebben we in het afgelopen jaar van veel vrienden en kennissen voorgoed afscheid moeten nemen. Wij wensen de nabestaanden dan ook veel kracht en sterkte toe in deze voor hun extra donkere dagen. Het vergroot ook het besef dat ik ook weer een jaar dichter bij het einde ben. Deze gedachte maakt dat we van elk moment zullen proberen te genieten en de wereld vooral een betere plaats zullen maken.
We hebben heel veel plannen voor het komende jaar dat vooral in het teken van de camper zal staan. We plannen veel weekenden weg en enkele langere reizen naar de Duitse Oostzee kust en de Franse Atlantische kust.
Vanuit een regenachtig dorp in de Filippijnen wensen wij iedereen fijne kerstdagen en

“Een spetterend maar vooral gezond 2018!”

Filippijnen: Groene vingers - deel 3

San Antonio (Pilar) Mamsi House, zondag 10 december 2017

Hoe je het ook wend of keert, het wonder van de natuur blijft fascinerend. Stop een paar zaden in de grond en de zon, de aarde en het (regen)water doen de rest. In Nederland staan er nog maar weinig mensen bij stil dat groenten ook van een zaadje naar een eetbare plant, knol of vrucht groeien. In de supermarkt is het allemaal heel gewoon, onpersoonlijk, haast niemand heeft meer een band met de natuur wanneer ze een zak groenten of een kip in hun winkelwagen leggen. Aangevuld met over-gemanipuleerd en over-bewerkte etenswaren. Meer dan 70% van wat de mensen in hun winkelwagen leggen voldoet aan dit signalement, en dan heb ik het nog niet eens over het overmatig toegevoegde suiker en zout!
Ik heb me in ieder geval voorgenomen om wanneer we weer terug zijn in Nederland veel meer groenten te gaan eten. Op de Koreaanse en Japanse manier! Veel groenten, al dan niet gefermenteerd, een beetje rijst of deegwaren en een klein stukje vis of vlees. De kookvideo’s die ik in de afgelopen maanden heb gezien hebben me veel inspiratie gegeven.

Tijdens mijn gebruikelijke middagwandeling naar de nieuwe brug over de O’God rivier (Dawitan) , stap ik regelmatig over koeienvlaaien heen. Het gesprek met mamsi over organische mest voor de groententuin was dus snel aan een einde! Afgelopen middag ging ik gewapend met een plastic tasje wandelen. Om de wandeling enigszins in etappes te kunnen indelen heb ik enkele huizen en bochten benoemd. De bananenbocht, omdat er allemaal bananenbomen staan, het wachthuisje, een wachthuisje voor de bus waar ik nog nooit iemand heb gezien, de geiten, spreekt voor zich, en de kapel, waar ik ook geen uitleg voor hoef te geven. Tussen het wachthuisje en de geiten liggen er twee grote verse koeienvlaaien aan de zijkant van de betonnen weg naar San Antonio.
Op de heenweg bepaal ik de locatie van de koeienvlaaien want op de terugweg zal ik scheppen. Het heeft tenslotte geen nut om een plastic tasje vol “organische mest” mee naar de brug te nemen! Op de brug geniet ik van het uitzicht. De rivier en soms ook de 2364 meter hoge majestueuze Mayon vulkaan. Een korte rustpauze voordat ik aan de 2,3 Km terug naar het huisje van mamsi begin. Met een oog op de weg en een oog op het verkeer loop ik na de geiten langzaam verder. En daar liggen ze! Terwijl ik het plastic tasje uit mijn zak haal vraag ik me af wat de structuur van de koeienstront zal zijn. Zacht, hard of met stukjes er in. De vier magen van de koe zouden de harde, en zachte, plantendelen toch goed hebben gemaald?
Ik draai het plastic tasje binnenstebuiten, ik weet ook niet waarom want dat tasje wordt toch nooit meer gebruikt en het maakt niets uit of het vuil is of niet. Ik aarzel een moment om de poep op te scheppen. Uit mijn jeugdherinneringen weet ik dat een koeienvlaai niet stinkt, dan zal dat in de Filippijnen toch niet anders zijn? Nadat ik mijn twijfels heb overwonnen schuift mijn hand ongeveer een centimeter boven het beton door de stront. Als eerste breek ik door het zongedroogde krokante korstje heen waarna ik in het zachte hart van de koeienvlaai beland.
Op dat moment vraag ik me af hoeveel ik van de koeienvlaai zal meenemen. Ik kom hier bijna dagelijks dus hamsteren heeft geen nut. Een tricycle passeert toeterend en ik steek automatisch mijn hand op als een groet. De berijder van “Pano Pano”, de naam van de tricycle, woont enkele huizen bij mamsi vandaan. Het voelt vreemd en onwennig om met een tasje koeienuitwerpselen naar huis te wandelen. Nog een klein stukje en ik kan genieten van mijn koude biertje op de trap voor het huisje.

Eenmaal terug bij mamsi zoek ik een stuk gereedschap om de organische mest rond de opkomende planten aan te brengen. Ik vindt een oude vork die al vaak voor andere werkzaamheden is gebruikt dan het bordje prikken. Voorzichtig schep ik de groeibevorderende massa rond de opgekomen zaden. De courgette en de boontjes zullen er baat bij hebben. Geloof het of niet maar ik heb er echt plezier in om zo met de natuur bezig te zijn!

Vanaf mijn plekje op het trapje voor de deur van het kleine huisje, met een literfles San Miguel binnen handbereik, kijk ik tevreden naar de jonge plantjes. De courgette, de pompoen en de boontjes zijn, op twee bonen na, allemaal opgekomen. Ik weet niet of dit een goede score is maar ik ben er in ieder geval blij mee.
Sinds de bonen de grond zijn gekomen heeft er een ander probleem de kop op gestoken. Welke vijanden van de jonge kwetsbare planten leven er hier in de Filippijnen? Slakken, mieren of misschien vliegend ongedierte zoals luizen? Of is de brandende Filippijnse zon de grootste vijand? Ik heb geen idee.
Elke ochtend wanneer ik om rond zes uur uit mijn bed stap ben ik nieuwsgierig wat ik buiten zal aantreffen. Tot nu gaat het in ieder geval in bijna alle gevallen goed, op enkele boontjes na die op zeer jonge leeftijd zijn aangevallen. De rest lijkt nu sterk genoeg om op eigen kracht langs de bamboe bonenstaken naar de hemel toe te groeien.

Terwijl ik geniet van mijn koude biertje kijk ik naar de spelende kitten. Ik heb het nog niet vermeld in een van mijn verhalen maar op tien oktober is Ming-ming weer bevallen van vier kleine harige kitten. In overleg met mamsi heb ik na twee dagen de kleinste en een vrouwtje verzopen in een emmer. Twee is genoeg, ze eten minder en groeien beter omdat ze meer moedermelk krijgen. Ook dit is de natuur! De andere twee maken het prima en ontdekken de wereld waarin ze een jaar of vijftien zullen moeten overleven.
Zodra ze spelend aan de voet van de bonenstaken geraken verplaatst de interesse van de jonge dieren zich van naar elkaar naar de opkomende snij- en boterbonen. Ze sluipen rond de dunne groene ranken en ruiken een paar keer aan de kleine kwetsbare bladeren. Dan gaat de rooie, de andere noemen we de zwarte, in de aanval en binnen enkele seconden is de jonge bonenplant verminkt tot een klein groen staakje dat enkele centimeters uit de grond steekt.
Je bent nooit te oud om te leren! Morgen maar wat extra boontjes bij de staken leggen en proberen de kitten bij de staken vandaan te houden! gevuld met een gelukzalig gevoel ga ik nog een keer naar de koelkast om een fles “Red Horse” te halen. Mijn laatste fles bier voordat ik ga slapen.

Filippijnen: Groene vingers - deel 2

San Antonio (Pilar) Mamsi House, dinsdag 5 december 2017

Mijn griep heeft dus ongeveer een week gekost voordat ik me goed genoeg voelde om weer een biertje te drinken. In totaal heb ik dus maar een dag of vijf kunnen genieten van ons verblijf in Angeles City. Toch heeft het ook zijn goede kant gehad. Ik heb heerlijk eten kunnen inkopen die de komende zes weken in de provincie, ik laat jungle voortaan achterwege omdat het wat oneerbiedig klinkt, een stuk aangenamer zullen maken.

Het is ongeveer vijf weken geleden dat we de grond voor de tuin hebben besteld! Het gaat dus op zijn Filippijns: vooruit betalen en afwachten wanneer er word geleverd. De reden dat er nog niet geleverd is veranderd steeds. De ene keer is het te druk en de andere keer is de grond te nat. Nou, met de regen die we afgelopen week hebben gehad en die ons volgende week nog te wachten staat kan ik moeilijk geloven dat we voor het nieuwe jaar nog tuingrond geleverd zien.
Ik ben het in ieder geval zat want ik zit alweer ruim een week, elke dag, naar het zakje zaaigoed uit Nederland te kijken. Uiteindelijk heb ik, na overleg met Mamsi, de knoop maar doorgehakt en de bestelling geannuleerd. Het is nu wachten op het geld dat we nog terug moeten krijgen. Dat wordt moeilijker dan water uit een baksteen knijpen!
Ik ben aan het einde van de middag maar begonnen met het op maat maken van de bonenstaken. Het huis is verlaten, Mamsi bij vriendinnen kaarten en Lyka zit aan de andere kant van de weg onder de mangobomen aan het Facebook, dus ik heb het hele rijk voor me zelf alleen. Dat op maat maken van bamboe is moeilijker dan dat het op het eerste gezicht lijkt. Ik moet flink hakken met de korte machete terwijl de sporen die de bamboeman aan de uiteinden van de bamboe heeft achtergelaten anders doet vermoeden. Maar waar zit nu precies het probleem?
Ik heb er tijdens een pauze maar eens diep over nagedacht en ik ben tot de volgende conclusie gekomen: natte, verse bamboe is een stuk zachter dan de gedroogde bamboe. Met het drogen verschijnt ook de kracht en souplesse waar de bamboe bekend om staat. Het is sterker dan staal. In Hong Kong heb ik wolkenkrabbers in aanbouw gezien omringt met een steiger die alleen uit bamboe en nylon koordjes bestond.
Het zijn er gelukkig maar acht stuks maar die acht bonenstaken maken wel dat mijn hele lichaam kletsnat is en het zweet van me afdruipt. Gelukkig heb ik de klus binnen een half uur geklaard! Nadat ik even diep heb nagedacht, en enkele bamboesplinters uit mijn vingers heb gepeuterd, zie ik de bonenstaken van mijn grootvader weer achter mijn ouderlijk huis aan de Nonnenstraat staan. Internet is vandaag weer brandhout dus kan ik niet terugvallen op hulp van anderen.

Na wat passen en meten heb ik eindelijk de eerste staan, de afstand van de bonenstaken op de grond lijkt me wat krap op het eerste gezicht maar ik heb weinig trek om het aan te passen. De nylon trekbandjes maken het me wel een stuk gemakkelijker dan het sisal touw dat mijn grootvader vroeger gebruikte! Ik ben best wel trots op mijn simpele bouwwerk en wanneer mijn huisgenoten aan het einde van de middag weer thuiskomen staan ze verbaasd te kijken naar mijn stukje huisvlijt. Ik voel duidelijk dat ze zeer sceptisch zijn en dat ze geen enkel vertrouwen hebben in mijn project om zelf wat verse groenten te verbouwen.
Vroeg in de avond, net na zonsondergang, houden we met z’n vieren een kleine symbolische ceremonie om het zaaigoed in de grond te stoppen. Per staak beginnen we met vijf boontjes. Twee staken met snijbonen en twee staken met sperziebonen (stokbonen). Er wordt wat onwennig gegiecheld en ik kan merken dat niemand, uitgezonderd mezelf, ook maar enig vertrouwen heeft in mijn project. Dat valt me een beetje tegen maar tegelijk sterkt het me ook in de wil om dit project tot een goed einde te brengen.
Heb ik niet eens ergens gelezen over ontwikkelingshulp: “Geef ze geen vis te eten maar geef ze een hengel!”. In dit geval geef ik ze zaaigoed zodat ze zelf hun verse groenten kunnen verbouwen! Misschien gaan ze op termijn de groenten zelfs waarderen en meer groenten eten wanneer deze geen tot weinig geld kost.
Ik geef de zaailingen nog symbolisch wat water en spreek ze zachtjes toe, in het Nederlands, het zijn tenslotte Nederlandse zaden van “Zaadhandel Roozen” uit Haarlem. Ik moet in mezelf lachen. Schreef ik niet enkele weken geleden een stukje over de verveling in de tropen? Misschien ga ik op latere leeftijd wel tuinieren en mijn eigen groenten verbouwen!

Filippijnen: Ziek

Angeles City (Walkabout Hotel (poolside 1), vrijdag 17 november 2017

Na de heel gezellige avond sta ik vanochtend erg brak op. Naast me ligt Lyka nog te slapen en die heeft zo te zien gisterenavond ook genoeg gehad. De ventilator raast een stervenskoude poolwind over het bed. De combinatie van airconditioning met een loeiende ventilator is dodelijk! Ik heb dat haar, en veel van mijn reisgenoten, al tientallen keren verteld maar om de een of andere reden schijnt mijn waarschuwing nooit aan te komen.
Als eerste gaat de airconditioning uit en als tweede verschuif ik de windrichting van de ventilator wat hoger naar het plafond, weg van de hoofdkussens en het bed. De lichte indirecte luchtstroom voelt aangenaam, veel beter dan die poolwind van net. Nog even, tien minuten, liggen voordat ik naar de gouden bogen loop voor de koffie. Ik denk veel koffie, man wat ben ik brak.
Om half tien schrik ik voor de tweede keer wakker, ik voel me niet veel beter en tegen mijn gevoel in stap ik toch maar uit bed. Buiten schijnt de zon en lonkt het zwembad. Misschien knap ik daar straks wel van op! Bij de gouden bogen bestel ik alleen maar een ontbijt voor mezelf omdat ik het ontbijt voor Lyka later wel mee breng, wanneer ik voor de gratis 2e beker koffie ga. Met lange tanden werk ik me, in de zon naast het zwembad, door de hashbrown en het broodje met ei en worst. Zelfs de koffie smaakt me niet zoals ze hoort te smaken. Nu is dat hier geen uitzondering want koffie zetten vinden ze hier nog steeds moeilijk. Hoe vaak gebeurt het niet dat het filter niet goed wordt geplaatst en bij de eerste druppels water dichtvalt. Gekleurd water zonder smaak is dan het gevolg. Gelukkig leren ze hier wel van hun fouten en komt het steeds minder voor.
Een frisse duik in het zwembad en ik begin me zelfs wat beter te voelen. Het koele water van het zwembad neemt de overtollige warmte weg die de alcohol in mijn lichaam opwekt. Even uit het koele water in de zon die me weer opwarmt en een tiental minuten later weer een duik. Zo kom ik de ochtend wel door! Totdat, om een uur of half elf, Lyka aan het tafeltje onder het raam van onze kamer verschijnt. Zij is er nog slechter dan ik aan toe. Ik moet er wel een beetje om lachen en ga snel voor haar op pad om een klein ontbijt te halen, met koffie! En voor mij de tweede gratis beker koffie.
De verhalen dat ze nooit meer zal drinken komen me bekend voor en mijn ervaring is dat ze ook een langere tijd niet meer zal drinken. Maar met de kerst op komst zal dat deze keer niet zo heel lang duren! Zelf had ik ook zo’n periode net na aankomst in de Filippijnen. Het bier smaakte me van geen kanten en ik kwam nooit verder dan een flesje of drie. Voor een moment dacht ik ècht dat ik mijn laatste biertje had gedronken. Maar na een week of zo kreeg ik aan het einde van de dag rond een uur of vijf, wanneer de zon achter de kokospalmen verdween, weer trek in een koud biertje. Sindsdien drink ik weer een paar grote per dag. Ze smaken me weer prima.
Plotseling loopt er een koude rilling over mijn rug die daar niet hoort te lopen. Verbaasd probeer ik hem van me af te schudden maar de rilling blijkt hardnekkiger dan ik dacht. Deze aankondiging geeft me een onaangenaam gevoel. Ik ga nog maar even op bed liggen, naast Lyka, om de alcohol gelegenheid te geven om mijn lichaam geruisloos te verlaten.
De late lunch smaakt me van geen kanten en ook het bezoek aan de “MacDo”, zoals ze de gouden bogen hier noemen, voor een koffie met vrienden en bekenden is maar van korte duur. Een slecht gevoel heeft plaatsgemaakt voor een onaangenaam gevoel. Van de kater is geen sprake meer. Ik ben bang dat de afgelopen nacht een virus zijn kans heeft gezien om zich van mijn lichaam meester te maken. In de koelte tijdens mijn slaap lig ik bezweet boven op de lakens en dat is funest in een plaats als bijvoorbeeld “Angeles City”.
Het is aan het einde van de herfst, het begin van de winter, wanneer er veel mensen op vakantie gaan. Een dodelijke cocktail van ziekmakende virussen reist per vliegtuig de hele wereld over om in de drukke vakantie plaatsen toe te slaan. De verminderde weerstand van de mensen in combinatie met slecht onderhouden en vuile airconditioners in de hotels en uitgaansgelegenheden is de ideale voedingsbodem voor deze ziekmakers.
Op de terugweg naar ons hotel voel ik me met elke stap zwakker worden. Mijn heupen, knieën en enkels beginnen pijn te doen. Het koude zweet breekt me uit en mijn overhemd word kletsnat. Het bed in onze kamer voelt als een verlossing. Ik ga maar even liggen en hopen dat het slechte gevoel uit me wegtrekt.
Dat was maar een ijdele hoop, een half uur later lig ik schokkend en rillend in mijn bed. Zonder airconditioning en ventilator heb ik het toch verschrikkelijk koud. Half slapend, steeds weer wegdommelend en ontwakend zie ik door de spleetjes van mijn ogen een onscherpe Lyka de kamer betreden. Zij is vanmiddag bij haar zus op bezoek geweest en voelt zich ook nog een beetje brak. Zelf ben ik er een stuk slechter aan toe.
Geschrokken van wat ze heeft aangetroffen in onze hotelkamer gaat ze meteen voor me op pad om medicijnen tegen de griep te kopen. “Bioflu” is hier het wondermiddel. Ik ben te ziek om te lezen welke vergiften ik tot me neem. Ik heb genoeg aan mezelf. Ik lig in een doorweekt bed. Omgewoeld als een stuk landbouwgrond in de lente. Het is erg lang geleden dat ik me zo beroerd heb gevoeld!
Ik kan hier zo niet blijven liggen en Lyka stelt zelfs voor om naar het ziekenhuis te gaan. Het zou zo maar dengue koorts of malaria kunnen zijn en dan moet je er snel bij zijn. Ik voel me erg slecht, maar dat ik er zo slecht uit zie heb ik niet verwacht. Ik hijs me in een korte broek en trek een overhemd aan. Lyka snelt naar de 7-11 om een paar flessen “Pocari Sweat”, een isotone frisdrank, te kopen terwijl ik aan de receptie uitleg wat er aan de hand is. Met plezier komen ze ons bed voor de tweede keer vandaag verschonen. Een prima service van het sterloze “Walkabout Hotel”! Ik heb dat in een drie sterrenhotel in Thailand wel eens anders meegemaakt, daar kreeg ik achteraf gewoon een rekening voor het tweede keer schoonmaken gepresenteerd.
Rillend en schokkend van de kou wacht ik op een stoel naast het zwembad tot het bed weer droog en opgemaakt is. Ondertussen is ook Lyka weer terug en ik laat het koele zout/zoete water mijn lichaamsvloeistoffen weer op peil brengen. Uitdroging is altijd een gevaar in de tropen, laat staan wanneer je ziek bent. Ik neem nog een “Bioflu” en kruip tussen de lakens. door de geopende gordijnen ziek ik Lyka genieten van haar Filippijnse maaltijd. De kwaliteit van het eten in het hotel is niet hoogstaand maar ik zeker ook niet slecht te noemen, laten we het maar op gemiddeld houden. Ik dommel snel in slaap en wordt geregeld wakker door een oncontroleerbare rilling of stuiptrekking van mijn zieke lichaam. Het is binnen zeker zeven en twintig graden en ik sterf van de kou.
Ik heb geen idee van de tijd wanneer Lyka me wakker maakt voor mijn volgende Bioflu, ik spoel de grote blauwe pil weg met een halve liter Pocari Sweat. De ventilator gaat aan op de laagste stand en ik zoek rillend mijn plaats op tussen de lakens. Het bed is alweer kletsnat. Zeer oncomfortabel en onaangenaam maar het moet maar zo zijn. Zonder een woord te wisselen ben ik weer in slaap gezakt. In de wetenschap dat het de vorige keer een week heeft geduurd voordat ik weer hersteld was.

Filippijnen: De lichtjes van Angeles City

Angeles City (Walkabout Hotel(poolside 1), donderdag 16 november 2017

Na de vermoeiende reis en de hele goede nachtrust sta ik vanochtend om zeven uur alweer naast het uitnodigende zwembad. Helaas mag je pas vanaf tien uur zwemmen dus zal ik nog wat moeten wachten. Het is nog heel rustig in het hotel. Op zich niet zo vreemd want dit is een hotel aan de hoofdstraat van de “Rosse Buurt” en de bewoners zijn hier niet gekomen voor het uitzicht of de vriendelijke mensen. Nee, wanneer je in dit hotel verblijft ben je maar voor een ding gekomen. Vrouwen en drank, en wanneer het enigzins mogelijk is hèèl vèèl van beiden! Gelukkig ben ik tegenwoordig een uitzondering, wij zijn op familiebezoek, maar dat neemt niet weg dat ik toch ook geniet van de zwoele avonden in Angeles City.
Het wachten tot ik in het zwembad mag valt me zwaarder dan verwacht, ik kan me niet langer bedwingen en om kwart over negen glij ik stil als een zeeleeuw het koele water in. De monitor achter de receptie zal me verraden maar zolang ik geen lawaai maak hoop ik dat ze mijn zwemmen gedogen. Daar draait het namelijk allemaal om, geen lawaai voor de slapende gasten! Geen “Pool and Swimming Pool” between 10 PM and 10 AM. Het hoofd van de onderhoudsdienst passeert vriendelijk zwaaiend en met een ‘Goodmorning’, ik weet nu dat het wel goed zit.
Een plons en weer opdrogen, wanneer ik dat een paar keer heb herhaald komt ook Lyka tevoorschijn en kleed ik me snel aan voor het traditionele ontbijt van de gouden bogen. Een broodje met een gebakken ei en een varkensvlees burger die ze worstje hebben gedoopt. De tweede grote koffie is hier gratis! Het smaakt me prima na zeven weken op het platteland te hebben doorgebracht.
Hier in Angeles City is overdag helemaal niets te doen! Het regent of de zon brand alles weg. Er is geen cultuur, er zijn geen oude gebouwen, er is alleen een tien jaar oud winkelcentrum genaamd “SM Mall”. Daar trekken dan ook alle bezoekers naar toe die niet op hun bed liggen in hun geairconditioneerde slaapkamer. Wij dus ook! Buiten is het onaangenaam warm. Aan zee is het al onaangenaam warm, dat kunnen jullie begrijpen maar hier in het midden van Luzon is het nog een paar gradaties onaangenamer. De zon, aan een staalblauwe hemel, brand op alles wat zich onder haar bevind. De elektrische klapdeuren van het winkelcentrum, met daarachter de geforceerde koelte van de airconditioning, zien er uitnodigend uit. Eenmaal binnen gaan de benen van mars snelheid naar slenter snelheid.
Duizenden vierkante meters winkels en restaurants liggen voor ons. Van heel duur tot spotgoedkoop. Je kan hier eten van € 2,- tot € 50,- per persoon. Er is ècht voor ieder wat wils. Als eerste zoeken we een plaatsje om wat te drinken. Starbucks heeft bij ons jaren geleden al afgedaan om de eenvoudige reden dat het vandaag de dag te duur is voor wat ze te bieden hebben. We vallen neer bij een Chow King Restaurant en ik ga wat te drinken halen. Het is een van de weinige restaurants waar ze suikervrije frisdrank verkopen. We komen de dag wel door met winkels bekijken, inkopen doe je nu eenmaal niet op de eerste dag van je vakantie, een Koreaanse lunch eten, koffie drinken met oude bekenden en nog wat wandelen totdat het tijd is om door de zwoele avondwarmte naar het hotel te gaan.
Op de kamer begint Lyka me de communicatie en niet veel later krijg ik de mededeling dat ze vanavond met haar zus naar de KTV-room (karaoke) gaat. Wie ben ik om daar wat van te zeggen? We zijn hier na zeven weken platteland om ons te vermaken en niet om als monniken in onze hotelkamer te blijven zitten, dat doen we wanneer we weer op het platte land zijn! Afgesproken is afgesproken en Roxanne zal Lyka later die avond ophalen.
Met een koud San Miguel biertje in de hand zit ik op de rand van het zwembad, mijn benen bungelen in het koele water. Een flesje bier voor een euro! Wat kan het simpele leven toch mooi zijn!

Na een kort overleg besluiten we niet al te ver te gaan voor het avondeten en dan komen we al snel uit bij het Koreaanse restaurant tegenover het hotel, ik zie jullie al denken: Alweer Koreaans?, ja, en dat is niet zo vreemd want het is een heel gevarieerde Aziatische keuken. Na de Chamchi Kimbab verschijnt de pittige varkensvlees en de dolsot bibimbap. Ik ben wat teleurgesteld omdat in deze uithoek van de wereld goede restaurants ten onder gaan aan hun eigen succes. Authentieke ingrediënten worden vervangen door lokale variëteiten en dan gaat het snel mis. De prijs maakt het wat dragelijker maar het doet wel afbreuk aan je culinaire ervaring. Snel wegspoelen met lauw bier, de koelkast blijkt niet goed te werken, en naar buiten waar Roxy al op Lyka staat te wachten.
Het is een warme ontmoeting want we hebben elkaar al bijna twee jaar niet gezien. De problemen met haar man, ook een Nederlander, maken het ook niet gemakkelijker. Ik heb er geen trek in om die problemen op te zoeken dus een bezoek aan hun huis is dit jaar uitgesloten. Gearmd en heupwiegend vertrekken de twee en ik kijk de twee na over Fields Avenue, ik moet lachen, het geeft me een goed gevoel die twee samen, ik hoop dat ze vanavond samen veel plezier hebben.
Voor mij is het vanavond een soort van reis terug in de tijd. Ik ga op zoek naar de plaats waar ik twee jaar geleden ben geëindigd. Dat valt niet mee! Het verandert hier allemaal heel snel, en wanneer ik dan toch de uitsmijter herken val ik neer bij een buitenbar waar een biertje tot tien uur ’s avonds maar 60 peso kost. Een euro voor een biertje, dat is geen happy hour maar een happy evening.
Helaas wordt ik ook teleurgesteld, van de groep waar ik twee jaar geleden elke avond mee optrok is er niemand meer over. Vertrokken, verplaatst of misschien wel overleden, ik weet het niet en de uitsmijter weet het ook niet, hij heeft trouwens alleen maar oog voor een basketbalwedstrijd op zijn mobile telefoon. Biertje na biertje zit ik alleen naar de voorbij trekkende blanke mannen met hun pas verworven partners te kijken. Jonge meisjes, oude meisjes, gender neutrale en dual genders, het blijft fascinerend om naar te kijken.
Na enkele biertjes heb ik het wel gezien en wordt het tijd om naar een club te verkassen. Vanzelfsprekend wordt dat “La Bamba” omdat het maar een paar deuren verderop is richting het hotel. De mama-san trekt aan een touw en de deur zwaait open. Ondanks dat het avond is en mijn ogen een beetje aan de duisternis zijn gewend stap ik in een donker gat. “Denk aan het afstapje!”, dat kan ik me nog van een vorig bezoek herinneren. Ik moet in mezelf lachen wanneer ik bedenk hoeveel dronken klanten hier op hun snufferd zijn gevallen.
Vanaf het podium kijken de danseressen naar het licht en zij zien mij als een donker silhouette de club betreden. Zij koesteren de hoop dat ik vanavond een van hen mee naar mijn hotelkamer neem. Het geld verdienen doen ze niet met dansen of het vangen van ping-pong ballen, nee, zij moeten hun geld verdienen met het oudste beroep ter wereld. Zodra ik een kruk heb gevonden bestel ik een biertje en bekijk de danseressen op het podium. Het is een goede mix waar de mama-san trots op kan zijn. Het zou me zeer verbazen wanneer er vanavond niet enkele danseressen naar een hotelkamer zouden verdwijnen. Mijn gedachten zijn nog niet weg geëchood en de eerste verdwijnt achter het gordijn omdat een oudere man aan de bar de zogenaamde barboete heeft betaald. Even later keert ze haast onherkenbaar terug. Het is nu een vroom katholiek schoolmeisje! Hand in hand verlaat ze met de man de club, ik zit nu aan de andere kant van de deur en zie twee donkere silhouetten in het felle neonlicht verdwijnen.
De oude rockmuziek kan me prima bekoren en een tweede en derde biertje volgen. Een snelle blik op een bonnetje leert me dat ze hier 115 peso, nog geen twee euro, voor een koud flesje bier rekenen. De prijs is te doen voor het uitzicht en de muziek die me worden geboden. Uiteindelijk gaat alles vervelen en na mijn derde biertje ga ik verkassen. Het loopt al tegen half twaalf en ik denk dat ik nog een of twee biertjes bij “Champagne” drink voordat ik mijn bed ga opzoeken. “Champagne” is ook al zo’n klassieker in de clubscene van Angeles City! Leuke danseressen, vriendelijke bediening en prima muziek uit de jaren zestig en zeventig. Mijn vaste plaatsje aan de bar is vrij en ik wordt meteen herkend. Dat is altijd fijn wanneer je in het verleden een positieve indruk hebt achtergelaten!
Nog voordat ik mijn flesje leeg heb komt er een nieuw flesje voor me te staan. Het zo voor de Filippijnen unieke witte servetje om de half gedraaid. Ik heb niets besteld dus vraag ik me af waar dat flesje bier vandaan is gekomen. Ik hoef niet lang te wachten want de bediening achter de bar verteld me dat het van “the Boss” is gekomen. Mijn ogen gaan door de drukke bar en een onbekende man houdt een flesje naar me omhoog als teken van een toost! Met een glimlach hef ik het volle flesje als teken van dank voor het bier.
Niet veel later voegt de baas zich bij mij en op mijn vraag waarom het biertje antwoord hij eenvoudig en snel dat zijn personeel had verteld dat ik een regelmatig terugkerende klant ben. Ik weet niet of ik dat als een compliment moet beschouwen maar het vleit me wel. Biertjes gaan heen en weer terwijl we een gesprek hebben over van alles en nog wat. De tijd vliegt en het is zo een uur. Tijd om te gaan slapen! We nemen afscheid en ik beloof volgend weekend zeker nog langs te komen. Het was een mooie avond in “de stad van de zonden!”

Filippijnen: Angeles City

Angeles City (Walkabout Hotel(poolside 1), woensdag 15 november 2017

De afgelopen dagen en weken zijn sneller voorbij gegaan dan ik had verwacht. Ondanks dat ik maar weinig projecten, een ander woord voor afleiding, had zijn de eerste zeven weken omgevlogen. Het lijkt wel dat ik op deze leeftijd berusting heb gevonden in mijn lot en dat ik steeds meer van de kleine dingen kan genieten.

De simpele maaltijden die ik door Lyka’s moeder krijg voorgeschoteld in combinatie van de uit Nederland meegebrachte kruidenmixen maken mijn verblijf in San Antonio draagbaar. Maar nu gaan we naar de bewoonde wereld voor een welverdiende vakantie.

Wanneer ik om half acht uit mijn bed stap kan ik de Jamesons Ierse Whiskey nog in mijn hoofd voelen. Ik ben niet erg stabiel! Mijn bewegingen zijn lomp en ongecoördineerd. Mijn hersenen werken maar op halve kracht en hebben moeite om mijn gedachten en herinneringen te ordenen. Gelukkig is het vandaag een reisdag! Een dag waarop ik niet veel hoef te doen. Wakker worden en mijn rugzak inpakken is voor vandaag voldoende.
Zolang ik om elf uur maar klaar sta voor het vertrek naar Angeles City is eer niets aan de hand. De eerste kop koffie helpt voor geen meter om mijn hoofd op orde te krijgen. De tweede kop koffie werkt al wat beter of het moeten de twee boterhammen met omelet zijn geweest. De lading zout op de omelet verbeterd de communicatie tussen mijn synapsen en ik ga me met de minuut beter voelen.
De rugzak heb ik snel gepakt! IAlleen het tafeltje naast mijn bed leegmaken is eigenlijk voldoende. Hoewel ik niet registreer wat ik allemaal inpak krijg ik toch het gevoel dat alles op de juiste plaats in mijn rugzak terecht komt. De routine van een oude rot in het vak.
Het wachten duurt gelukkig niet zo lang. Nog voordat ik mijn derde kop koffie leeg heb staat de oude Mitsubishi bus voor de deur. Vijf over half elf, dat is in ieder geval mooi op tijd! We hebben niet veel om mee te nemen dus zijn we snel op weg. Het afscheid valt ons niet zo zwaar omdat we maar twee weken weg zijn. Zwaaiend verdwijnt mamsi in de verte. De oude bus rammelt vriendelijk over de slechte weg.
De weg naar Pilar heb ik al vaak bereden de afgelopen weken, die kan ik wel dromen. Ik weet precies waar de gaten en hobbels zitten. De weg van Pilar naar de snelweg blijkt gereed te zijn. Twee jaar geleden waren ze hier hard aan het werk. Eerst een laag puin, dan een dikke plaat gewapend beton gevolgd door een laag asfalt. De weg is zo glad als een spiegel. Ik ben verbaasd dat ik dit op de heenweg niet heb opgemerkt. Dat bewijst maar weer eens dat reizen heel erg vermoeiend is!
Op de kleine luchthaven van Legazpi zijn de veiligheidsmaatregelen amateuristisch maar dat zijn we ondertussen wel gewend. Alle bagage, inclusief de MacBook, blijft in je rugzak en er wordt eigenlijk alleen maar gekeken of je geen vuurwapen bij je draagt.Persoonlijk zet ik na ruim vijftien jaar nog steeds grote vraagtekens bij al die zogenaamde controles. Ik wil niet zeggen dat het onnodig is maar een volle intercity trein laten ontploffen heeft ook honderden doden tot gevolg en daar is geen enkele controle op.
In het aquarium, de glazen wachtruimte, laten enkele Russische medeburgers zich van hun beste kant zien. Er liggen vier stuks van dat ongedierte languit over de banken. Vier Russen nemen de plaats in waar normaal twintig mensen zouden kunnen zitten. De medewerkers van de luchthaven twijfelen. We hebben het er vroeger vaak over gehad hoe het toerisme zou veranderen wanneer de Chinezen in Indiërs zich over de planeet zouden verspreiden. Niemand, en ook werkelijk niemand heeft het rode reisgevaar zien aankomen! Ze zijn arrogant, hondsbrutaal, luid en voor geen meter te vertrouwen.
In plaats van hun aan te spreken op hun gedrag kiezen de medewerkers van de luchthaven voor de gemakkelijkere oplossing om ook maar het tweede gedeelte van het aquarium open te stellen voor de wachtende passagiers. Ik hou mijn mond maar ik voel in mijn lichaam dat ik me toch opwind. Dat zou ik niet meer doen, dat heb ik mezelf een tijdje geleden beloofd.
Over een vlucht van iets minder dan een uur valt er weinig te melden. Je stijgt op, de gezagvoerder maakt een aankondiging over de hoogte, de snelheid en het weer op de luchthaven van bestemming. En dan wordt de landing alweer ingezet en voordat je het weet sta je weer op de grond. Hallo Manila!
Deze keer proberen we iets nieuws! Geen taxi’s en bussen meer wisselen, nee, deze keer hebben we een taxi besteld die ons rechtstreeks van de luchthaven naar het hotel brengt. Voor slechts € 15,- meer hoef ik geen ruzie te maken met de taxichauffeur over de rit van Terminal 3 naar Ermita. We hoeven niet uren in een restaurant van een hotel te wachten op de bus die ons naar Angeles zal brengen. We hoeven niet halverwege een half uur te wachten op oude sekstoeristen die teveel bier hebben gedronken tijdens het wachten met als gevolg dat ze onderweg nodig naar de wc moeten. Nee, voor die € 15,- meer staat er een chauffeur klaar met een bordje waar de naam “Reverente” op staat.
En het is precies zoals we hebben verwacht. Een chauffeur staat in de aankomsthal klaar met een naambord. Een hele taxibus alleen voor ons! Voordat we aan de laatste etappe naar de eindbestemming beginnen koop ik nog snel een hamburger maaltijd bij Burger King. Niet mijn favoriete hamburger restaurant maar het is al half vier in de middag en mijn lichaam schreeuwt om vast voedsel. Mijn ontbijt is allang verteerd en vergeten.
Vanuit de minibus, terwijl we ons tegoed doen aan een hamburger en lauwe friet, zien we Manila aan ons voorbij glijden. Ik ben hier al heel wat keren geweest en ik kan er maar niet aan wennen. De armoede in tegenstelling tot de rijkdom. Het is hier gewoon smerig, het is geen uitnodigend gezicht. Ik wil nogmaals benadrukken dat ik hier nooit van mijn leven zou kunnen wonen. Ik zie het als een sociale gevangenis! Leven met tralies voor de ramen?
Mocht voor mij de AOW gerechtigde leeftijd aanbreken, en nog in goede gezondheid verkeren, dan zie ik me met de seizoenen over de wereld reizen. Zomer in Zaltbommel, herfst in Zuid-Korea/Taiwan, winter in Thailand/de Filippijnen en lente in Spanje/Japan. Wat is dat toch een aantrekkelijke gedachte!

We worden gastvrij ontvangen in het hotel en de gevraagde kamer is gereed. “Poolside 1”, voor mij de beste kamer van het hotel. Het voelt voor ons echt als thuiskomen! We weten de weg en kennen elke hoek van de kamer. Nog voor we hebben uitgepakt neem ik duik in het uitnodigende zwembad. Het koele water wast alle vermoeidheid en de laatste sporen van de Jamesons van me af. Een ijskoude SMB, San Miguel Beer, staat op me te wachten. Het is happy hour en met de prijs van een euro voor een flesje bier heb ik ook geen reden tot klagen. Na die weken op het platteland zijn we in de bewoonde wereld aangekomen.

Wanneer ik dan ook nog eens ontdek dat onze favoriet “Varkenskarbonade’s met friet en groenten” het menu van de dag zijn kan het helemaal niet meer kapot. Op het terras voor het hotel genieten we van de maaltijd en de voorbij trekkende stoet van vreemde vogels. Deze vreemde wereld van sekstoeristen en hoeren in een zee van neonlicht is onwerkelijk. Je blijft gewoon kijken naar het geboden schouwspel. Je kan je ogen er niet van afhouden.
Het is tenslotte ook onschuldig en ongevaarlijk! Betaalde liefde, een ieder mag er op zijn manier naar kijken en goed- of afkeuren. Ik heb er persoonlijk helemaal geen probleem mee. De meisjes lijken zo onschuldig en jong maar dat komt alleen doordat ze zo klein zijn in verhouding tot Nederland. De gemiddelde Filippijnse prostituee zou in Nederland bij de C&A op de kinderafdeling voor kleding terecht komen.
Na het eten ga ik ook nog even in de barren kijken waar de meisjes in bikini staan te dansen. Gelukkig kun je vanaf buiten al horen welke bar goede muziek laat horen. In “La Mamba” is het gelukkig nog oude rockmuziek dus daar gaan we dan maar naar binnen. In de duisternis zitten oude mannen te plukken aan kleine, jonge en oude, meisjes. Het ontbreken van goede verlichting zal voor menig man vanavond een verrassing opleveren wanneer hij weer naar buiten in het neonlicht stapt. Het blijft gewoon een mooi en fascinerend spel om naar te kijken. Een soort van kat en muis tussen de klant en de verkoopster.
De vermoeidheid wint uiteindelijk het gevecht en ik ga mijn bed opzoeken. Het was een lange dag met een mooie beloning. Welterusten!

Filippijnen: Groene vingers

San Antonio (Pilar) Mamsi House, dinsdag 14 november 2017

De grootste tegenstander die een westers mens in de tropen vindt is de verveling. Overwin de verveling, overwin de onrust in je innerste zelf en het leven in een ver vreemd land zal van een golvende kolkende oceaan veranderen in een kalme zee.
Persoonlijk ken ik mensen die tijdens een verblijf van enkele jaren in verre warme landen honderden duizenden euros hebben verspeeld om de doodeenvoudige reden dat ze zich kapot verveelden. Mooi weer en het witte tropische strand hebben maar een verdomd dun laagje chroom! Niets verveeld sneller dan het eindeloos staren naar een lege blauwe zee.
Het aller vreemdste is toch wel dat deze grote verliezers elkaar, ook weer uit pure verveling, opzoeken en tijdens het drinken van veel bier tegen elkaar gaan zitten klagen hoeveel geld ze wel niet hebben verloren. Alsof het een wedstrijd betreft wie de domste is en wie het meeste geld heeft verspeeld. Een groepje oude, en ook enkele jongere, verbitterde mannen die de hele wereld en iedereen waar ze ooit mee te maken hebben gehad de schuld geven van hun kapitale verlies. Ze zijn zo verblind door zelfmedelijden dat ze alle gevoel voor de werkelijkheid hebben verloren. Hun verveling en pure hebzucht zijn de twee belangrijkste redenen voor hun tegenspoed, maar zij zijn de laatste die dat zullen bekennen!
Ik zal zeker niet ontkennen dat ik in het verleden tijdens mijn verblijf in de tropen geen geld heb verspild. De verveling en eenzaamheid heeft ook mij tijdens enkele periodes met huid en haar opgevreten! Domme impulsieve aankopen en overmatig drankgebruik als gevolg. Het enige verschil is dat ik niemand anders de schuld geef of ooit heb gegeven, ik heb het allemaal zelf gedaan en ik ben de enige die daar schuldig aan is, wat de drijfveer of het doel ook mocht zijn.
Waar ik wel enige spijt van heb is dat ik in het verleden mensen op sleeptouw heb genomen om met mij Azië te ontdekken. Enkele zijn me nog steeds dankbaar en we bespreken nog regelmatig onze gezamenlijke avonturen. Japan en Taiwan waren zeker hoogtepunten waar ik nog veel aan terugdenk.
Anderen zijn kwaad!
Kwaad omdat ik ze op sleeptouw heb genomen?
Kwaad omdat ze geld hebben uitgegeven aan andere zaken dan waarvoor ze waren gekomen?
Kwaad omdat ze zelf nooit zo ver hadden kunnen komen?
Kwaad omdat een ander alles voor ze heeft geregeld?
Ik heb duizenden euros van mijn eigen geld uitgegeven om het iemand anders, die niet op eigen houtje op ontdekkingsreis kon, naar zijn zin te maken. Alles plannen, alles boeken en voorschieten, luisteren naar zijn klagen, de verhalen op mijn weblog afzwakken zodat hij niet voor gek staat en aan het einde krijg je stank voor dank.
Het is tenslotte allemaal mijn schuld!
Ik kan het niet begrijpen dat iemand zo vol met boosheid kan zitten over zijn eigen gedrag!

Dit verhaal begint eigenlijk al een week of drie geleden wanneer ik ook sterke sporen van verveling bespeur. Mijn bier gebruik liep op en er ontstond een onrust in mijn geest die ik meteen herkende. Wandelen helpt, maar rond het middaguur is het veel te warm dus dan zocht ik in de wind van de ventilator op het internet een doel om de dagen door te komen.
Het internet is zeer slecht en tergend langzaam! Het directe gevolg is dat je zo een paar uur bezig bent waar je in Nederland aan een kwartiertje genoeg zou hebben. Het zonnepanelen project loopt nog maar het project van een kleine groentetuin is vandaag gestart.
Een groentetuin brengt me terug naar mijn jeugd aan de Nonnenstraat in Zaltbommel. Mijn grootvader besteedde veel tijd en liefde aan “het land” zoals de enorme tuin achter mijn ouderlijk huis werd genoemd. Wij hadden altijd verse groente op tafel die zelden bij de groenteboer vandaan kwam. Groente kost in de Filippijnen meer dan in Nederland! Groente is in de Filippijnen een luxe die maar weinig mensen buiten de stad zich kunnen veroorloven. Zelfs in de restaurants kan je het merken. Ze zijn gul met kip- en varkensvlees maar de portie groenten op je bord is meestal minimaal.
Na wat heen en weer te hebben geklikt, en vier koppen koffie verder, kwam ik uit bij “Zaadhandel Roozen” in Haarlem. Daar verkopen ze zaden waar ik wel interesse in had. Mijn lijstje was snel gemaakt, de enige beperking die ik had was het gewicht. Ik moest namelijk onder de 250 gram blijven om in het gunstige posttarief van een envelop te vallen.
Mijn email werd nog op dezelfde dag beantwoord waarna ik direct een bestelling plaatste. Snijbonen, slabonen, paprika, courgette en Spaanse pepers zouden het in het Filippijnse klimaat zonder problemen goed moeten doen. Het is hier warm genoeg, er valt hier regen genoeg en er is hier zon genoeg.

Nog dezelfde dag volgde mijn betaling en ging de envelop in Nederland op de post. Ik moet eerlijk toegeven dat ik de post in derde wereld landen niet geheel vertrouw. Er zal hier en daar best een poststuk verdwijnen dat niet is aangetekend.
Precies drie weken na het eerste email contact arriveerde de envelop uit Nederland. We moesten die wel zelf in het dorp, tien kilometer verderop, gaan ophalen in het postkantoor omdat er in de nederzetting waar we verblijven geen postbezorging plaatsvind! Trots als een pauw kwam mamsi met de envelop uit Nederland, waar haar naam op stond, thuis. Vanzelfsprekend ging de envelop direct open en werden de zakjes kwaliteitszaad door iedereen bekeken.
Maar we konden nog niet aan de slag! Eerst moest er nog een vrachtwagen met grond worden besteld om de voortuin op te hogen. Wegens de grote drukte kon die pas in het weekend worden bezorgd. Dat ging wel op zijn Filipijns! Op vrijdag geen vrachtwagen, op zaterdag ook niet, op zondag wordt er niet gewerkt en op dinsdag ging mamsi maar eens vragen wanneer we de vrachtwagen grond konden verwachtten. Wanneer we vandaag zouden betalen dan zou de grond op woensdag worden geleverd.
‘Woensdag?’
Dat is de dag van ons vertrek naar Angeles City! Het zaaigoed zal dus twee weken langer moeten wachten voordat het in de grond kan.

Filippijnen: 300.000 keer bezocht!

Filippijnen: Een ongeluk zit in een klein hoekje

San Antonio (Pilar) Mamsi House, maandag 16 oktober 2017

En wanneer je na twee en een halve week helemaal geïnstalleerd bent. Weer aan (haast) alles gewend bent. De simpele maaltijden waardeert en ’s nachts slaapt als een roosje slaat geheel onverwacht het noodlot toe!

Het was vandaag een dag als alle anderen dagen van de week die eindigen op een “Gee”. s’ Morgens ben ik samen met mamsi naar de markt geweest om boodschappen te doen. En ook tot de conclusie gekomen dat het niet uitmaakt op welke dag je boodschappen gaat doen, er is altijd wel iets uitverkocht in de supermarkt. Vandaag was er geen kip en op een andere dag is er weer geen varkensgehakt. Dan sla je dat maar gewoon een paar dagen over! Vegetarisch eten voor een paar dagen kan tenslotte ook geen kwaad.
Ik voelde me bij terugkeer in San Antonio al niet helemaal lekker waardoor ik de middagmaaltijd maar oversloeg. Gewoon geen trek terwijl de speklappen in mungbonensoep (kleine groene boontjes die wij ontkiemt kennen als taugé) toch heerlijk rook. Misschien had de wandeling door de “Steeg des Dood” er wat mee te maken?
Om de (mid)dag wat in te korten heb ik besloten om voortaan elke dag zo rond vier uur naar de nieuwe brug in Ogod te wandelen. Een mooie rechte weg en een afstand van ongeveer vijf kilometer heen en weer. Een klein uurtje inclusief de korte pauze op het midden van de brug. Een beetje beweging kan sowieso geen kwaad. Ik ben hier tenslotte om wat gewicht te verliezen. De afgelopen maanden heb ik alleen maar op mijn krent gezeten en zijn de kilo’s er aan gevlogen.

Bij terugkomst, zo rond vijf uur, kan ik dan meteen op het trapje voor het kleine huisje gaan zitten om van de eerste koude literfles San Miguel Beer te genieten. Ook hier liep alles zoals gewoonlijk. Ik kreeg een stevige trek van het koude gerstenat en de heerlijke geuren die uit het huisje naar buiten dreven.
Kwart voor zes klinken de eerste tonen van de tv-serie: “The Wildflower”. De Filippijnse tegenhanger van “Goede tijden, slechte tijden”, de soap serie die iedereen, van jong tot stokoud, hier kijkt! Dus ik ook. Ik moet er wel een beetje om lachen want ik kan meer dan de helft niet verstaan maar de beelden spreken voor zich en zijn vaak ook hilarisch. Van kung-fu tot slapstick, er is van alles wat.
Mijn tweede fles bier is ondertussen geserveerd en wanneer ik tijdens een reclame onderbreking naar de keuken loop springt de hoogzwangere huiskat voor mijn voeten. Mijn natuurlijke reactie is om het opgezwollen dier te ontwijken en de combinatie van weinig eten, twee literflessen “San Miguel” geven opgeteld een vreemde beweging waarbij ik mijn grote teen stoot aan de stalen geleider van de schuifdeur.
Verward blijf ik staan terwijl het hele gezin naar de tv kijkt. Ik zie het in slow motion gebeuren! Mijn grote teen barst open als een overrijpe tomaat en het bloed begint te stromen met een hoeveelheid waar een ambulancebroeder misselijk van kan worden. Ik voel geen enkele pijn en vraag me voor een moment af of ik niet droom. Het bloed blijft maar stromen en ik voel helemaal niets!
Omdat het opvalt dat ik lang op dezelfde plaats blijf staan groeperen mijn huisgenoten zich om de plas bloed die zich ondertussen op de ruwe cementvloer heeft gevormd. Met vereende handen wordt ik voorzichtig naar mijn zitplaats gevoerd terwijl de zwangere kat van de plas bloed begint te drinken. Haar kleine ruwe tong schiet als een bliksem door het felrode vocht.
Eenmaal in mijn stoel neem ik, waarschijnlijk nog steeds van de schrik, een flinke slok koud bier. De drie anderen kijken mij verbaasd aan en beginnen in het Bicol, het plaatselijke dialect, te overleggen wat ze met me gaan doen. Gelukkig heb ik direct bij aankomt negen rollen wc-papier gekocht die nu heel goed van pas komen. Rol na rol wordt gebruikt om het overtollige bloed te verwijderen en de beschadigde teen droog te deppen.
Mamsi komt omhoog en haalt in de keuken de pot Nescafé oploskoffie, een beproefd middel tegen infecties in de Filippijnen. Ik kijk het allemaal maar aan en laat ze begaan. Ik heb het gevoel, en de wetenschap, dat de mening van het slachtoffer niet telt en daarmee dus ook onbelangrijk is. En geloof het of niet? Na twee flinke scheppen  oploskoffie op mijn grote teen lijkt het bloeden minder te worden.
Mamsi gaat ook meteen op pad naar Magna, de vrouw van het kleine winkeltje op de hoek, om verbandartikelen te kopen. Met een rolletje gaas, een rolletje plakband en een klein flesje Betadine is ze enkele minuten later weer terug.
Ik ben nog steeds versuft en verbaasd over wat er met me is gebeurd. Ik realiseer me zeker niet dat een klein ongeluk hele grote gevolgen kan hebben. De medische hulp is in deze landen, en met nadruk in deze afgelegen dorpen, niet wat wij gewend zijn. In meer dan de helft van de gevallen wanneer er een ambulance te hulp wordt geroepen overlijd de patiënt op weg naar het ziekenhuis. Wat voor piepkleine ziekmakers leven hier in en om het huis waar het een komen is van zwerfkatten en zwerfhonden?
Ik neem nog maar een slok bier voor de schrik en kijk naar mijn verbonden teen. Een grote witte bol van watten, Betadine en verbandgaas op de plaats waar ik normaal mijn grote teen zou moeten zien. Het vreemde is en blijft dat ik helemaal niets voel. Geen prikje, geen pijntjes en geen kloppende teen.
De film kan me ook niet meer boeien en zodra mijn fles bier leeg is zoek ik mijn bed op. In de gematigde avondstilte kijk ik naar het in het maanlicht badende dak van de buren. Er schieten veel vragen door mijn hoofd. Geen antwoorden. Ik kan nu alleen maar afwachten hoe dit zich weer zal gaan ontwikkelen. Morgen zien we wel verder.

Filippijnen: Het geschreeuw van een ten dode opgeschreven

San Antonio (Pilar) Mamsi House, woensdag 11 oktober 2017

Later dan gewoonlijk ben ik deze ochtend opgestaan. Een frisse wind speelt door onze kleine slaapkamer. De wind is gedraaid maar ik heb nog steeds geen gevoel voor de kompasroos. De zon zou in het oosten moeten opkomen maar voor mijn gevoel komt ze op in het zuiden. Niet dat het hier erg belangrijk is, zolang de zon maar elke ochtend opkomt.
Met een kopje koffie in de hand posteer ik me op het kleine bordes voor de nieuwe voordeur van het kleine huisje en kijk door de bamboe tralies naar de ontwakende buitenwereld. Ik kan wel zeggen dat ik, na twee weken op reis te zijn, het gevoel voor Azië, en met nadruk voor de Filippijnen, alweer aardig over me heen heb.
Ik heb honger, de hele dag zit dat gevoel in mijn lichaam. Het vreemde is dat na een kleine lichte maaltijd dat gevoel voor een half uur verdwijnt waarna het weer langzaam terug komt. Ik probeer dat gevoel te onderdrukken, ik wil niet teveel eten om verscheidende redenen. Ik moet afvallen, om mijn diabetes terug te dringen, en mijn kleren zitten gewoon te strak van al die maanden op mijn krent zitten.
Ik kan zonder problemen elke dag wel een koelkast vol eten kopen maar mijn huisgenoten zullen dat dan ook elke dag proberen op te eten. Om de simpele reden dat een gevulde koelkast voor deze mensen niet vanzelfsprekend is. Ondertussen heb ik wel opgegeven om ze steeds te vragen welke groente ze willen eten. Ze eten geen groenten en daarmee is de kous af.

Ik hou het maar op een paar gebakken eieren als ontbijt. Zolang deze me blijven smaken zal ik de ochtend wel doorkomen. Mijn tafelgenoten doen zich te goed aan kleine zoete broodjes van de plaatselijke bakker. Bij voorkeur met een soort sandwich spread met een bacon smaak. De zoete broodjes zijn erg compact en liggen zwaar op de maag, van de sandwich spread wordt ik al misselijk wanneer ze de pot openmaken.
“Na opening in de koelkast bewaren!”, staat er duidelijk op het etiket. Het is de weerstand tegen de gevestigde orde in ze die ze juist het tegenovergestelde influistert. Dat ze eigenwijs zijn was me al bekend, dat ze juist steeds het tegenover gestelde van het gegeven advies uitvoeren is ook nieuw voor mij.

Ik ga weer lekker op de planken van ons bed liggen en ga verder met “Tunnelrat” van Michael Connolly. Het is al mijn vierde boek tijdens deze reis! Er is hier in het dorp dan ook heel weinig te doen. Ergens rond pagina vijf en negentig van deze moord en doodslag thriller klinkt buiten ‘Het geschreeuw van een ten dode opgeschreven’! Ik twijfel geen moment en spring op van het bed. Door de open ramen kan ik niets ontdekken terwijl het volume van het geschreeuw alleen maar aanzwelt.

Ik grijp mijn camera, die altijd geladen èn opgeladen binnen handbereik ligt, en storm naar buiten. Tegenover het kleine huisje, aan de andere kant van de weg, is een kleine oploop van mensen zichtbaar. Ik zie twee oude mannen die bovenop een varken zitten en met vereende kracht proberen de poten aan elkaar te binden. Een oud vrouwtje staat een stapeltje bankbiljetten te tellen. Mamsi heeft het al drie keer uitgerekend op haar mobiele telefoon, het totaalbedrag voor het varken, dat per kilo wordt verkocht, moet Php 5.130 zijn. Het stapeltje bankbiljetten wisselt van hand en een volgende goedlachse oude dame begint het geld na te tellen. Partners in crime.
De twee mannen zijn ondertussen klaar en het varken blijft maar schreeuwen alsof het weet wat haar te wachten staat. De mannen wassen de modder van zich af en hebben het grootste plezier met elkaar. De klus is geklaard en het is nu wachten op het vervoer naar de steeg des doods in Pilar. Het is ook vandaag weer “Fiesta" in het dorp en dat betekend een oploop van bezoekers van heinde en ver. De barbecue zal vanavond branden en het varken zal morgen bij zijn schepper zijn.

Ik meld me weer in het huisje voor een kop koffie wanneer mamsi opmerkt dat de helft van de kip, die op de keukentafel stond te ontdooien, is verdwenen. Paniek wil ik het niet noemen maar het zit er toch verdomt dicht tegenaan! En dan krijg ik de schuld! Waarom?
Nou, ik had bij de ontdooiende kip op de tafel moeten blijven. Ik herinner me dat die kip al verdwenen was toen ik met de camera naar buiten liep. Tegenspraak wordt niet geduld en ook de dochter van mansi, mijn Lyka, bemoeid zich ermee en sluit zich zonder een seconde er over na te denken automatisch bij haar moeder aan. Daar sta ik dan in mijn eentje terwijl de twee onder de tafel, de kasten en al het andere oude meubilair zoeken of de diepvries kip misschien nog in het huis is.
Ik kan er alleen maar om lachen! Die kip was toch al afgeschreven en vandaag zouden we weer boodschappen gaan doen in Pilar. Het eerder vermelde “Fiesta” heeft roet in het eten gegooid dus gaan we morgen boodschappen doen. Terwijl de twee naar de schat zoeken probeer ik nog maar eens om contact met het internet te maken. En tot mijn grote verbazing lukt het nu wel. Ik heb geen idee wat ze hier aan het doen zijn maar vandaag heb ik eindelijk weer een verhaal kunnen publiceren.

Een ratelende tricycle verschijnt aan de overkant van de straat en dat is voor mij het signaal om afscheid te gaan nemen. De chauffeur, in een jolige bui, bindt het varken achterop het voertuig. Waarom? Simpel, omdat er nog een handjevol mensen meegaat naar de “steeg des doods” om de slacht te zien en die moeten nu eenmaal ìn de zijspan. Hoewel er nooit over wordt gesproken weet ik uit andere bronnen dat ze de toekomst voorspellen uit de val van de ingewanden op de vloer van de slachtplaats. Oud bijgeloof dat terug gaat naar de tijd toen de Polynesiërs en Chinezen zich op deze uitgestrekte eilandengroep vermengden. In een blauwe mist van onverbrande motorolie verdwijnen de tricycle en het schreeuwende varken uit het zicht. Een voorbestemde toekomst tegemoet.

Mamsi heeft ondertussen al de lunch voor ons gekookt. Ze is heel blij met het Surinaamse kerriepoeder dat ik uit Nederland voor haar heb meegebracht. De “Rijst, boontjes met kerriesaus” komt op tafel en voor deze keer laat ik het vlees maar in de pan, of aan de drie wolven aan tafel. Niet om emotionele of principiële redenen maar gewoon omdat ik er even geen zin in heb. Een keertje vlees op je bord overslaan kan helemaal geen kwaad.

Filippijnen: Warmte

San Antonio (Pilar) Mamsi House, vrijdag 6 oktober 2017

Na ruim een week in de warmte krijg je langzaam het gevoel dat je aan het tropische weer gewend bent. Je lichaam beseft nu dat je geen koorts hebt, dat de snelheid van je vloeistofwisseling moet worden opgevoerd en dat je minder voedsel als brandstof nodig hebt om je lichaam te verwarmen. Mijn voedsel inname is geminimaliseerd en mijn korte broek zit niet meer zo strak als bij ons vertrek.
Toch blijf je als Europeaan instinctief dicht in de buurt van een langzaam heen en weer zwaaiende ventilator! Mijn neus is al verstopt en ik wordt ’s nacht regelmatig wakker van de kou. Het is en blijft heel verraderlijk om ook met de ventilator aan te gaan slapen!
Om half vijf wordt ik alweer wakker. De hemel achter het raam boven het gegalvaniseerde golfplatendak van de buren veranderd langzaam van zwart naar staalblauw en de zon komt straks weer boven de horizon om de lucht op te warmen. Deze eerste vroege uren is het genieten van de koelte van de nacht. Drie en twintig graden Celsius volgens het weerbericht.
Buiten het huis komt het dorp ondanks het vroege tijdstip tot leven. Tricycles, brommers en fietsen rijden af en aan. Leeg heen naar het strand en met volle manden vis terug naar de dorpen in de omgeving. Een beproefde manier van overleven. Een eerste audio versterker laat zich gelden in het dorp, of je het leuk vindt of niet maar je wordt verplicht mee te luisteren naar de zoete klanken van Amerikaanse evergreens.

Een eerste en een tweede beker zwarte koffie voordat het ontbijt wordt geserveerd. Gebakken eieren met knakworsten van een kwaliteit die in Nederland voor eeuwig in de winkel zouden blijven liggen. Ik klaag niet, ik roei met de riemen die ik heb en honger maakt rauwe bonen zoet. Ik maak me op voor een hele lange dag van lezen en schrijven, nooit ver weg van de verkoelende ventilator.
Op de achtergrond speelt de, tijdens de vorige reis meegebrachte, transistorradio het radiostation MOR 93.9 Legaspi ook zoete muziek met hier en daar al een kerstplaatje. “Rudolph the red nose raindeer" en “I wish you a merry, merry Christmas” zijn ook dit jaar alweer vroeg populair.
En dan klinkt onverwacht uit het niets, een schreeuw als in een doodstrijd, van de discjockey. De transistorradio zwijgt en de ventilator naast met bed valt stil. Dat de stroom hier uitvalt heb ik wel vaker meegemaakt maar die schreeuw op de radio is nieuw voor me! Lyka komt naar onze kamer, “VIP One”, en legt uit wat er aan de hand is. Voor een moment speelt in mijn hoofd het atoomoorlog scenario tussen Noord-Korea en de Verenigde Staten van Amerika. Gelukkig blijkt het minder erg!
De discjockey kon nog net op tijd aan de luisteraars doorgeven dat de radiozender op elk moment uit de lucht kon gaan in verband met werkzaamheden aan het interprovinciale elektriciteitsnetwerk. De hele provincie zou tot vanavond zes uur zonder elektriciteit zitten!
Verbaasd staar ik nog steeds naar de stilgevallen ventilator, mijn beste vriend in de warme tropen van Azië. Het is nog geen tien uur in de ochtend en het lijkt nu wel een heel lange dag te worden. Alles wat mijn dag onder normale omstandigheden enigszins draagbaar maakt wordt gevoed door elektriciteit. Mijn Kobo ereader, mijn MacBook en mijn ventilator. Ik realiseer me hoe afhankelijk we zijn geworden van onnatuurlijke bronnen van energie. Hoe onze samenleving verslaafd wordt gemaakt aan zaken waar we best buiten kunnen. Energiebesparing? Verbied dan die miljoenen mobiele telefoons die allemaal moeten worden opgeladen! Vijftien jaar geleden konden we toch ook zonder? En wat dacht je van twee dagen met temperaturen van boven de dertig graden? Heel Nederland gaat op zoek naar mobiele airconditioners, of ze nu werken of niet. Het is tenslotte de suggestie die het volk afkoelt en de zakken vult van de fabrikanten en energie leveranciers.
In het dorp is er geen enkel spoor van paniek te bekennen, hun wereld draait gewoon door, ook zonder elektriciteit. Niet langzamer of sneller, gewoon anders, maar hun wereld draait gewoon om het overleven van weer een door god geschonken dag. Dunne slierten rook trekken door de stilstaande lucht in de straten. Er worden tientallen kleine houtskool vuurtjes opgestookt om rijst te koken nu de elektrische rijstkokers onbruikbaar zijn geworden. Er is geen zuchtje wind. Het lijkt dat ook de winden boven zee door elektriciteit worden aangewakkerd zijn gaan liggen.
Ik ga weer rustig op het bed liggen. Met mijn ogen open kijk ik recht omhoog naar het plaatstalen dak. Ik voel de warmte in de vorm van infrarood straling op mijn huid, die nu nat is. Geen zweetparels maal egaal bezweet alsof in ben ingesmeerd met een dun laagje zweet. Het zweet kleeft, het water verdampt en de lichaamsoliën en zouten blijven achter op mijn huid. De concentraties nemen toe met elke seconde die verstrijkt en elke druppel water die verdampt.
Een koude douche zou welkom zijn!
Helaas werken de grote drukpompen van de watermaatschappij ook op elektriciteit. Daarmee is ook de kans op een verkoelende douche voor me verkeken. Met een ruk kom ik omhoog. Ik ben alleen, de andere drie zijn de warmte in het huisje ontvlucht en zoeken elders verkoeling. Koffie dan maar, ik heb wel eens gelezen dat een warme drank ook verkoelend werkt in de tropen.
Terwijl ik een Albert Heijn Perla koffiepad tevoorschijn haal uit de doorzichtige plastic voorraadbus kijk ik naar de koelkast waarop de koffiebus staat. Daarbinnen is het nog koel. Ik ben te groot òf de koelkast is te klein. Dit ongemak zal ook daar niet worden opgelost. Een ander ongemak kan wel ontstaan! Het ontdooien van het weinige opgeslagen vlees in het vriesvak. Mijn bacon in het bijzonder baart me zorgen.
Zodra ik de koelkast open zie ik het water al uit het vriesvak druppelen. Het druppelt langzaam in de kleine trechter aan de achterzijde van het interieur. Twee keer per week het vriesvak ontdooien is het advies van de fabrikant. Ik sta er nooit meer bij stil maar de luchtvochtigheid is in de tropen zo groot dat er ècht na drie/vier dagen al een dikke laag ijs in het vriesvak is gevormd. Mijn bier is nog goed op temperatuur dus sluit ik weer snel de deur.
De warmte begint steeds zwaarder te drukken en het besef dat er geen ontsnappen mogelijk is knabbelt aan mijn geestelijke vermogens. Mijn oog valt op een rieten waaier, zo een die je voor € 0,99 bij de Xenos koopt, naast de houtskoolbrander en ik hoef er niet lang over na te denken. Het zou mogelijk mijn ontsnapping uit deze warmte kunnen zijn.
Ik ga weer op het bed liggen en met mijn rechter arm, met behulp van de zojuist gevonden waaier, fabriceer ik een kunstmatige wind. Heerlijk verkoelend! Zo kom ik de dag wel door! Tenminste, dat dacht ik! Na een kleine vijf minuten verhuisd de waaier naar mijn andere hand. De kunst is: voldoende wind maken om verkoelend te werken met zo min mogelijk inspanning om het niet warm te krijgen. Mijn rustende arm doet pijn. Niet gewend aan deze repeterende beweging. Na enkele minuten wissel ik weer van hand en kom tot de conclusie dat deze oplossing ook niet zaligmakend is. Nu zijn mijn beide armen verzuurd en liggen verlamd naast me op het matras.
Ik staar naar het plafond dat er niet is, in het niets, terwijl mijn oververhitte hersenen tevergeefs zoeken naar een verkoelende oplossing. Een zonnesteek moet je niet onderschatten. Als een geschenk uit de hemel ploffen er grote waterdruppels op het plaatstalen dak. Als het geroffel op een kleine trommel klinken de druppels als de slagen van de drumsticks op het strakke vel. Een blik naar rechts laat me ook de grote druppels zien! Snel mijn zijden boxershort aan en naar buiten om optimaal gebruik te maken van de verkoelende regen.
De weg is verlaten en ik ben de enige levende ziel die in de verre omtrek zichtbaar is. De lucht is blauw en er is geen wolk aan de lucht. Toch regent het! “Een Chinese bruiloft”, noemen ze dat verschijnsel hier in de Filippijnen. De weg wordt niet eens nat van de regen, zo warm is het beton, het water is al verdampt voordat de volgende druppel op dezelfde plaats neervalt. De weinige waterdruppels die mijn lichaam raken zijn ook warm. Een warme regen zonder enige verkoelende werking. Het bladerdak van de enorme mangobomen is bewegingsloos als op een schilderij. Het tikken van de waterdruppels op het dak verstomd, de wind blijft weg en mijn lichaamstemperatuur loopt snel op in de brandende zon.
Het bed lijkt me toch maar weer de beste oplossing. De rieten waaier ligt nog op het matras en ik onderneem een nieuwe poging. Ver kom ik niet. Met een onbeschrijfbaar geluid, ergens tussen een plof en een klik, begint de ventilator aan het voeteinde van het bed te draaien. Buiten komen ook de geluidsversterkers met hun grote speaker boxen weer tot leven.
“Yes Sir, I can Boogie, Boogie Woogie, If you play a different Song”
Ervaring heeft me geleerd niet te vroeg te juichen. Wanneer na enkele minuten de ventilator nog steeds draait lijkt het er op dat ik deze uren in de wurgende hitte ook weer heb overleeft. “It’s more Fan in the Philippines!”

Filippijnen: Lege planken

San Antonio (Pilar) Mamsi House, zaterdag 30 september 2017

Dan weet je dus dat je lichaam helemaal van slag is! Terwijl de sporen alcohol nog nagalmen in mijn lichaam ben ik om kwart voor vijf klaarwakker. Buiten is er een wedstrijd hanen kraaien aan de gang die het eerste zonlicht verwelkomt. Zaterdag, de eerste èchte dag van ons familiebezoek aan de Filippijnen! Naast me ligt Lyka ook ongemakkelijk te draaien op de gestoffeerde planken die ze matras noemen. Zij heeft geen slok bier gedronken maar gaat ook gebukt onder een jetlag.

De eerste, zelf uit Nederland meegebrachte, kop koffie wordt gezet en het ontbijt wordt voor me bereid. Pittige Pancit Canton met twee gekookte eieren. Er is maar heel weinig in huis en daar moeten we het voor nu maar mee doen! Het advies van Dokter Barek om tijdens mijn verblijf in de Filippijnen een kilo of tien af te vallen zal op deze manier zeker geen probleem zijn!
Samen met mamsi en Lyka maken we een boodschappenlijst waar je zelfs in Nederland bang van zou worden. Haar huisje heeft alleen maar lege planken op het moment dat wij arriveren. Niet dat dat een probleem is maar de dagelijkse boodschappen kosten hier net zoveel, en soms wel meer, dan in Nederland. Ja, jullie lezen het goed! Ik denk zelfs dat de dagelijkse boodschappen in het algemeen in Nederland nog wel eens wat goedkoper zouden kunnen zijn. Elke keer wanneer ons wat te binnen schiet zeggen we het hardop waarna Lyka het op de boodschappenlijst zet. Gemengd in het Nederlands, Engels en Tagalog (Filippijns), in de winkel kijk ik wel wat we voorlopig even over moeten slaan. Het bier voor de belangrijkste bezoeker staat vanzelfsprekend helemaal bovenaan!
‘Zorg ervoor dat je meester het goed heeft dan krijg je het zelf vanzelfsprekend ook goed.’

Al voor acht uur zitten mamsi en ik, samen met drie anderen, in een tricycle op weg naar de markt en winkels in Pilar. Oude mensen in het zijspan, kinderen op het dak en de lange buitenlander achterop de buddyseat bij de chauffeur. Ze proberen het als “de beste plaats” aan me te verkopen maar ik weet wel beter. Opgevouwen onder het veel te lage dakje kijk ik de zestien kilometer naar het beton van de steeds slechter wordende weg. De aankomst is een verlossing voor deze passagier!
Ook in Pilar lijkt het alsof de tijd hier heeft stilgestaan. De tandloze dorpsgek rent nog steeds rond door de hoofdstraat en vraagt iedereen om geld dat hij vanzelfsprekend van niemand krijgt. De straten zijn aan weerszijden behangen met werkeloze Filipinos die het druk hebben met het niets doen. Een geliefde nationale bezigheid.
Opportunisme is hier het motto. Snel een onverwacht klusje en een kilo rijst is weer binnen. De lokale economie in deze kleine havenstad, of beter gezegd “havendorp”, is zo klein dat het geld maar rond blijft gaan totdat het is het helemaal in het niets is opgelost. Hier op het platteland zie je ook de muntjes van “Php 5 cent”! Dat zegt jullie waarschijnlijk weinig dus reken ik het maar even om, een muntje van € 0,0009. Ik moet er ook even goed naar kijken maar er gaan meer dan 1.000 muntjes in een Euro!
Op weg naar de markt loop ik met mamsi door de steeg van de dood. Ik weet de echte naam niet maar je kan de doordringende geur van de dood gewoon proeven. Links en rechts van me worden dagelijks varkens geslacht op een manier die in Nederland het nieuws zou halen en een week later in de tweede kamer zou worden besproken.
Dichter bij de zee wordt dagelijks de vers aangevoerde vis gesorteerd, gewogen en in piepschuimen boxen verpakt voor de beter bedeelden in de steden. Een kleine ijsfabriek zorgt voor het geschilferde ijs dat de verse vis goed moet houden tijdens het transport. Tientallen katten en schurftige honden wachten op hun kans. Een smakelijk toegeworpen stukje slachtafval of een gestolen stukje vlees of vis wanneer de inpakkers niet goed opletten.
Als eerste gaan we de groenten kopen. Ook een onvergetelijke ervaring! Mamsi heeft overal haar eigen leveranciers, vaak een verre neef of een nicht, en daar stormt ze zonder verder om zich heen te kijken naar toe. Onderweg staren honderden ogen de blanke man na. Die komen hier namelijk niet zo vaak. Hier in Pilar is niets te zien èn niets te doen, er is niet eens een hotel of een andere instelling waar een toerist veilig zou kunnen overnachten. De veerboot naar het volgende eiland in de Filippijnse archipel is het enige dat een buitenlandse toerist zou kunnen aantrekken.
Het aanbod van de groenteman is niet erg breed maar dat kan je ook niet verwachten, een kilo diepvrieskip is hier goedkoper dan een kilo groenten of fruit! De paksoi en Chinese kool vallen bij mij altijd in de smaak dus die worden gekocht in de eenheden van “one fourth”, 250 gram of ouderwets gezegd: ‘een half pond’.
Terwijl wij staan te kopen sluiten een tiental gebruinde mensen aan bij de kraam. De armoede is duidelijk zichtbaar. Goedkope teenslippers, veel te grote korte broeken en kapotte t-shirts met opvallende spelfouten. Ik herinner me het shirt nog van “David Backham”, nummer 7! Er wordt breeduit naar me gelachen en een gaaf gebit is net zo zeldzaam als een echte Rembrandt op het Waterlooplein.
De “Empire Bakery” heeft in de afgelopen twee jaar wel een metamorfose ondergaan. De tegenhanger van de landelijke supermarktketen kan nog steeds op veel plaatselijke klandizie rekenen. Er heeft een uitbreiding aan de achterkant van de winkel plaatsgevonden en de paden tussen de stellingen zijn nu ook op een breedte dat ik me geen zorgen meer maak dat ik er een omverstoot en daarmee een dominosteen effect in de winkel veroorzaak. Ik vraag me af of het assortiment is uitgebreid, ik denk het niet.
Logistiek is hier op het platteland van de Filippijnen het grote toverwoord. Het komt vaak genoeg voor dat de opslagloodsen in Manilla en Sorsogon vol liggen met goederen maar dat ze het niet voor elkaar krijgen om het naar de winkels van bestemming te sturen. Enkele weken zonder basis producten is in deze uithoek van de Filippijnen echt geen uitzondering! En dat terwijl de 7-11 nooit zonder zit, die hebben het wel allemaal goed geregeld.
We lopen samen de boodschappenlijst af en de boodschappenmand vult zich gestaag met boodschappen die de rest van het jaar maar heel sporadisch kunnen worden gekocht. Het is alweer ruim een maand geleden dat ik de laatste ondersteuning voor mijn schoonfamilie met Western Union naar mamsi heb gestuurd. Het beeld van de lege planken in het kleine huisje verschijnt in mijn hoofd.
Nadat we hebben afgerekend verlaten we de “Empire Bakery” en gaan we verder naar de tweede supermarkt, “LCC Market Savers”. Hier verkopen ze weer boodschappen die de “Empire Bakery” niet kan bemachtigen of veel duurder in de schappen legt. Opnieuw vullen we een mand met boodschappen.
Zodra we klaar zijn met het winkelen voor vandaag trommelt mamsi een tricycle op die we helemaal alleen voor ons charteren. De twee kratten bier gaan op het dak, de jerrycans met drinkwater achterop en mamsi wurmt zich met de volle doos van “Empire Bakery” en twee volle boodschappentassen, een van de Albert Heijn en de ander van de HEMA, in de zijspan.
Ik klim weer achter de motorrijder op de buddyseat en schokkend en stotend gaan we gebukt onder de zware last van de gekochte boodschappen weer op huis aan. Deze tricycle chauffeur is wat ruwer dan de vorige! Hij heeft duidelijk meer haast en ik moet dat bekopen met een pijnlijk hoofd. Door de abrupte stuurbewegingen en de slechte weg slaat mijn hoofd om de tien seconden tegen het stalen dak of een onderdeel daarvan. Ik voel de bulten met mijn vrije hand opkomen. Maar niet voor lang, het is veiliger om me met twee handen vast te houden.
Het einde van de rit voelt als een verlossing. De motorrijder sjouwt de boodschappen naar binnen en ik overhandig hem de afgesproken Php 120, zeg maar twee euro, voor zijn verleende diensten. Dat mag voor jullie dan wel niet veel lijken maar voor het gezin van de chauffeur betekend het drie kilo rijst of een kilo vlees. Het is in ieder geval een budget om een gezin van vier à vijf personen en dag van eten te voorzien.
De lege planken van mamsi worden weer gevuld, het is nog geen negen uur in de ochtend en we hebben er al, voor mijn gevoel tenminste, een hele dag opzitten. Ik trek wat luchtige kleding aan terwijl Lyka een kopje koffie voor me zet. Mamsi probeert in haar hoofd uit te rekenen hoeveel we vandaag hebben uitgegeven. Mij maakt het weinig uit, in Nederland moeten we ook eten. Woensdag gaan we weer want verse zaken zoals vlees en groenten zijn in deze hitte, ook in de koelkast, niet lang goed te houden.

’s Avonds kookt mamsi voor ons een speciale welkoms maaltijd. Speklappen met Hollandse “Karbonade kruiden” (Verstegen) met heerlijke paksoi en rijst. Het is een feestmaal en iedereen aan tafel zit met een brede glimlach te genieten. Helaas zijn we het beloofde mango ijs vergeten! Dat stond niet op de boodschappenlijst dus ik was mijn handen in onschuld. Volgende week dan maar. Een koffie en twee kleine biertjes om de maaltijd af te ronden en nog voor negen uur liggen we allemaal op bed. Het is een lange dag geweest.

Teentjes knoflook per stuk verpakt en verkocht, gewoonweg omdat een heel bolletje knoflook voor deze arme mensen teveel kost!