Het leek gisteren, kerstavond, een dag als alle andere. Toch was er in San Antonio meer dan alleen kerstavond te vieren. Het dorp liep uit om naar de verscheidene kerken te gaan en daar de aankondiging voor de geboorte van Jezus te vieren. Het grote verschil met eergisteren was dat zonder enige aankondiging van de autoriteiten het water niet werd afgesloten om een uur of half vier.
Ook in het huis van “de Reverentes" was de vreugde groot nu ik eindelijk de doucheslang en het bidet heb gemonteerd. De kleine Jay-Jay is niet onder de neerdalende koude waterstralen uit de douche vandaan te krijgen. Fris gedoucht en omgeven door een wolk van parfum volgt hij met een brede glimlach op zijn gezicht en netjes gekamde haren Mamsi en Lyka naar de kleine kerk in het centrum van San Antonio.
Ik zweef neer op het oude kussen op de treden van het trapje voor de voordeur van het huisje en geniet van een koude literfles San Miguel bier. Om 17:45 is het hier in de Filippijnen pikkedonker en kun je geen hand voor de ogen meer zien. Aan de hemel staan miljoenen sterren die sterker lijken te stralen nu er geen elektrisch achtergrond licht is om ze te verbleken. In de verte bromt een eenzaam aggregaat, verder is het stil en donker. Ruim een week geleden bromden er ontelbare aggregaten in de verte maar nu veel mensen geen geld meer voor benzine hebben zwijgen ze. Het is tenslotte beter om met een bord rijst in het donker bij een kaars te zitten dan met een leeg bord in het elektrisch licht!
Ik sip van mijn bier en denk na over de zaken die we in de beschaafde wereld zo vaak voor lief nemen. Elf dagen zonder elektriciteit is ook voor mij een record. Het laatste record stond op zeven dagen in de Himalaya’s van Nepal. Daar maakte het weinig uit want je was zo vermoeid dat je met plezier om zeven uur naar bed ging. Wanneer mijn fles leeg is zoek ik mijn bed maar op.
Het boek dat ik aan het lezen ben, “Tante Roosje”, is niet een verhaal om mee in een feeststemming te komen. Tante Roosje deed het namelijk met de moffen om te overleven! En dat bleek na Auschwitz, verschillende andere concentratiekampen en de tweede wereldoorlog te hebben overleefd een slechte keuze volgens de Nederlandse regering.
Toch kan ik het jullie het boek van harte aanraden omdat het het sprookje over het Nederlandse verzet tegen de bezetter ontkracht. Onze opa’s en oma’s sloten de bezetters meestal massaal in hun hart omdat zij ook voor een beter leven in Nederland zorgden. En die Joden? Tja, die moesten naar Westerbork. Een concentratiekamp gebouwd door de Nederlandse regering voor de opvang van vluchtende Duitse joden. Een concentratiekamp dat de bezetters efficiënt draaiend en volledig ingericht overnamen als springplank naar de dood. 85% van de tijdelijke bewoners keerde niet meer terug naar huis, het hoogste percentage van heel Europa! En dat schijnt iedereen in Nederland vergeten te zijn. Dus op 4 mei herdenken we in Westerbork dat de Duitsers slechter waren dan onze foute regering?
Om half zes op de eerste kerstdag ben ik dan weer klaar wakker. Buiten is het al druk en tussen de bamboe tralies door hoor ik het uitbundige “Merry Christmas!” dat de bewoners van het kleine dorp elkaar toe wensen.
Kerstmis in een klein dorp aan zee in de jungle van de Filippijnen zonder elektriciteit is wel een erg zware geestelijke marteling die ik dan ook hoop om maar een keer mee te maken. Het ontbreken van die elektriciteit heeft ook het dagritme enorm verstoord. Ik realiseer me hoe verslaafd we aan energie zijn. Mijn laptop draait allang niet meer, mijn telefoon staat op 22% maar gelukkig heb ik altijd mijn Kobo e-reader nog. Nog voor zeven uur zijn Lyka en haar moeder druk bezig met het bereiden van de kerstmaaltijd. Een Filippijnse klassieker voor de kerstdagen: Macaroni salade.
Vol verbazing volg ik de, in mijn ogen onhandige, handelingen en de voorbereidingen. Alle ingrediënten staan op de, door duizenden mieren bevolkte, gammele eettafel. Aan de ingrediënten is vaak de smaak van het eindresultaat al af te lezen! Ik zie met goudomrande hoofdletters SUIKER bovenaan het denkbeeldige recept staan. Ik kom er niet onderuit dat ik een hapje moet proeven. Om eerlijk te zijn moet ik vermelden dat er zeker mensen zijn die dit gerecht lekker zullen vinden maar aan mij is het in ieder geval niet besteed. Veel te zoet!
Om tien voor negen staat het hele gezin, inclusief de nachtvlinder die ook weer in Mamsi Homestay is neergestreken, klaar om naar de vroege kerkmis te gaan. Zelf blijf ik achter om in alle rust de roerende goederen van het gezin en mezelf te bewaken. Dit is voor de lieden van het dievengilde ook hier in de Filippijnen een uitgelezen moment om toe te slaan.
Na de kerkdienst maak ik een familiefoto en gaan we aan tafel. Om vijf uur, wanneer de zon loom en laag aan de horizon staat, vis ik mijn eerste literfles San Miguel bier uit de ijsbox. Dat is nu de enige manier van koelen. Elke twee dagen gaat er een groot blok ijs in het water in de ijsbox. Uit het water stijgt na enkele dagen de geur van de dood op. Het weinige dat ik nu nog eet is strikt vegetarisch. De aanblik van de in het water drijvende plastic zakjes vis en vlees zouden de keuringsdienst van waren in Nederland nachtmerries bezorgen. Hier is het de normaalste zaak van de wereld! Ze hebben een spijsvertering waar een geit nog van zou opkijken.
Het extra koele bier smaakt me uitstekend. Terwijl het gezin opnieuw aan tafel gaat blijf ik op mijn vaste plaats voor het huisje zitten en denk na, diep na. Mens, wat heb ik veel nagedacht de afgelopen elf stroomloze dagen! Je wordt haast filosofisch zonder elektrisch licht en je raam naar de werkelijkheid van de wereld! Je hebt niets anders te doen wanneer de batterijen van je laptop en mobiele telefoon zijn opgedroogd. Mijn iPod is ook verstomd en daarmee is ook de stilte van de jungle gekomen. Ik kan alleen nog lezen en nadenken, diep nadenken, in de diepte van mijn geest afdalen met behulp van de geestverruimende alcohol.
Tijdens mijn derde fles bier vertrek het gezin om de kerst elders in het dorp bij familie, vrienden en kennissen te gaan vieren. Ik blijf alleen achter om op het huis en de weinige bezittingen te passen. Daar op dat trapje, alleen in het donker, begint mijn geest aan mijn verstand en bewustzijn te knagen. De alcohol en mijn geweten knaagt aan mijn gedachten, mijn normen en waarden, mijn ideeën en mijn herinneringen. Ik heb me wel eens vaker proberen voor te stellen hoe de plantage medewerkers zich aan het begin van de negentiende eeuw in Nederlandsch-Indië zich zouden hebben gevoeld. Verstoken van muziek en enig ander vertier, alleen een fles Hollandsche Genever als bondgenoot. Hoewel ik morgen kan opstaan en weglopen voel ik me veilig in deze eenzame opsluiting.
Voor veel anderen zou het een straf zijn om de hele dag niets te doen, niemand om mee te praten, niet vermoeid genoeg om te slapen. Alleen samen met jezelf en een geest in je hoofd die je langzaam opvreet. Eenzaamheid is een monster dat je met haar en huid opvreet.
