Juvigny-sur-Loison (naast de school), woensdag 21 augustus 2019Om zeven uur proberen de eerste zonnestralen al langs de verduisterende gordijnen naar binnen te kruipen. Het dakluik staat op een kier en het zonlicht dat door die kier naar binnen schijnt is voldoende om te beseffen dat het opnieuw een mooie dag gaat worden. De weersverwachtingen zijn zelfs zo goed dat het voor ons een beetje te warm in de camper wordt.
Na een paar koppen koffie gaan de broodjes in de oven die op het gas staat om op te warmen en kan Lyka ook naar beneden komen. Na een goed ontbijt gaan we op pad nadat we eerst de drinkwatertank nog een keer hebben bijgevuld. We zijn maar enkele kilometers verwijderd van onze bestemming voor vandaag. Bepmen Ruud zwaaien ons uit, wij hopen dat ze een voorspoedige en veilige reis hebben richting het zuiden.
We zijn nog steeds in het stroomgebied van de Maas, in Frankrijk de “Meuse”, en dat was in vroegere tijden een belangrijke rivier omdat natuurlijke obstakels zoals bergruggen en rivieren vaak als verdedigingslinie werden gebruikt. In Lorriane, voor ons “Lotharingen”, is er zo vaak oorlog geweest dat in enkele gevallen opa in Frankrijk was geboren, zijn zoon in Duitsland en zijn kleinzoon weer in Frankrijk! En dat terwijl het gezin en hun kinderen allemaal in dezelfde slaapkamer zijn geboren en dus nooit waren verhuisd!
De naam “Verdun” roept kippenvel op bij iedereen die zich interesseert voor de geschiedenis en de 1e wereldoorlog.
De Slag om Verdun (21 februari 1916 – 20 december 1916) was een van de bloedigste veldslagen uit de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog. Tot op de dag van vandaag staat hij symbool voor de zinloze slachting van mensenlevens.
Van 1914 tot en met 1917 verschoven de grenzen van het westfront nauwelijks. De strijd werd vooral gekenmerkt door bloedige offensieven die weinig terreinwinst opleverden. Voorbeelden zijn de slag bij Verdun en de slag aan de Somme, waarbij meer dan een miljoen doden vielen.
Dat zijn indrukwekkende feiten en getallen! Daarom is alles aan de oostkant van het eeuwenoude stadje Verdun bijna heilig verklaard! Ik heb een lijstje gemaakt van plaatsen die we vandaag gaan bezoeken. We kunnen niet alles bezoeken maar ik hoop vurig dat we volgend jaar hier weer kunnen terugkeren om de overgebleven musea en verdedigingswerken te bezoeken.
Als eerste komen we op de plaats waar ooit het boerendorp Vaux floreerde. De jarenlange beschietingen met Duitse artillerie heeft alle bouwwerken uiteindelijk met de grond gelijk gemaakt. In verband met de onontplofte projectielen mochten de bewoners ook niet meer terug naar hun ruïnes. Jaren later zijn er monumenten opgericht voor de omgekomen onschuldige slachtoffers en de zinloze slachtoffers gekleed in militaire tenues.
Vaux ligt in een vallei die vanaf de aangrenzende heuvelrug werd verdedigt met forten en verborgen posities met kanonnen en machinegeweren. Het is dan ook niet vreemd dat het volgende dat we bezoeken “Fort de Vaux” heet. We kunnen het fort ook onder de grond bezoeken en om eerlijk te zijn laten we niet voor de prijs. We willen wat overhouden voor ons volgende bezoek en we hebben ook nog het bezoek aan het verdedigingswerk van de “Maginotlinie” in ons geheugen.
Hier lopen we over de heuvels in de wetenschap dat er onder onze voeten een gangenstelsel bevindt waar ruim honderd jaar geleden granaten werden afgevuurd om de vijanden te verwonden. Want vergeet nooit, een gewonde soldaat van de vijand heeft veel meer aandacht en energie nodig dan een gedode soldaat. Verwonden is feitelijk dus beter dan doden!
We rijden een stukje verder waar we een ander verdedigingswerk bezoeken. “Casemate Pamart N°1 fort de Souville”. Niets bijzonders en ik weet meteen dat alle overblijfselen uit deze verschrikkelijke oorlog hun eigen moment van glorie krijgen maar tegelijkertijd ook niet allemaal interessant zijn om te bezoeken.
Ik schrap enkele posten van mijn lijstje die niet meer interessant lijken en we gaan weer verder terwijl de klok het middaguur al is gepasseerd. Op weg naar “Le Fort de Douaumont” passeren we eerst “Le Lion mort”, met het gebrek aan een parkeerplaats rijden we een stukje verder en parkeren we bij het indrukwekkende “Mémorial de Verdun – Champ de bataille”. Dit gaan we zeker bezoeken wanneer we hier weer in de buurt zijn! Terwijl ik terug loop om een foto van de gedode leeuw te maken maakt Lyka wat boterhammen klaar. Een graf van twee jonge Franse Sappeurs die gebroederlijk naast elkaar sneuvelden brengt een brok in mijn keel.
Aangekomen bij “Le Fort de Douaumont”, dat je ook onder de grond kan bezoeken, valt mij meteen op dat er hier goed is geïmproviseerd! Wat is er namelijk het geval? Het lijkt er verdacht veel op dat het fort is gebouwd in de traditionele bouwwijze waarna het gebouw in het wilde weg is overgoten met een dikke laag beton, zonder enige stalen versterking, om de onderliggende constructies te beschermen tegen de regen van granaten afgevuurd door de Duitse artillerie.
De grote oorlog, oftewel de eerste wereldoorlog, was de eerste oorlog in de geschiedenis van de mensheid waar in fabrieken aan de lopende band gefabriceerde attributen belangrijker waren dan enorme aantallen soldaten. Granaten en blikken gifgas zijn daar voorbeelden van.
Tanks en vliegtuigen zijn sporadisch ingezet maar “Manfred von Richthofen (1892-1918)” beter bekend als “de Rode Baron” is de eerste piloot die beroemd werd boven de slagvelden van Europa. (Lees hier het hele verhaal: https://historiek.net/manfred-von-richthofen-rode-baron/68290/)
Zoveel dood en verderf maakt je erg klein. Oorlog is namelijk altijd onzinnig in welke vorm dan ook. Net als grenzen! Maar helaas zijn het ook de grenzen die de identiteit van een volk beschermen. En die grenzen dienen te worden beschermt, desnoods met onschuldig bloed! De agressie, die bij de mens regelmatig instinctief bovenkomt, is de oorzaak van oorlog, met een snufje hebzucht als toevoeging.
We passeren enkele loopgraven waardoor de soldaten van fort naar fort renden en hoopten niet door een uit de lucht vallende granaat of een golf gifgas te worden geraakt.
Op weg naar “Mémorial De La Bataille De Verdun” neem ik eerst de tijd om een foto te maken van het “Mémorial aux combattants musulmans”. Een monument voor alle moslim strijders uit de Franse kolonies die werden opgeroepen om het “thuisland” te verdedigen. Het is in onze blanke Europese wereld vrijwel onbekend dat er hele compagnies moslims, Aziaten en gekleurde Amerikanen vochten en sneuvelden voor onze bevrijding. Helaas leidde de bevrijding na 11 november 1918 en de vernedering van Duitsland rechtstreeks naar de tweede wereldoorlog. Slechts twintig jaar later stond Europa weer in brand.
Op de “Ossuaire de Douaumont” vallen de grafstenen van de gevallen moslims, en Aziaten, meteen op. Zij liggen namelijk richtig Mekka zoals het heilige boek voorschrijft. Maar er liggen ook andere geloofsovertuigingen richting Mekka, ik kan me namelijk moeilijk voorstellen dat de gesneuvelde soldaten uit Tonkin, het gebied rond Hanoi (Vietnam) oprechte moslims waren. Ongeveer 70.000 bekende en onbekende soldaten liggen hier op de dodenakkers begraven.
Het “Mémorial De La Bataille De Verdun” is erg indrukwekkend en de architect is ook zeker geïnspireerd door de oude tempels die hij in Indochina heeft gezien!
Eenmaal binnen in het monument negeer ik bewust het verbod om foto’s te maken. Ik heb daar mijn persoonlijke redenen voor, namelijk twee!
Ten eerste vindt ik het hoogst onbeschoft om een persoon die honderden kilometers heeft afgelegd om een plaats te ervaren te verbieden om een foto voor zijn eigen herinneringen te maken. Ik weet namelijk dat alle serieuze fotografen, een enkeling daargelaten, zelf dondersgoed weet wanneer het maken van een foto ongepast is.
Ten tweede maak ik altijd foto’s zonder een flits en daarmee verstoor ik nooit de omgeving en beschadig ik ook nooit lichtgevoelige kunstwerken!
In de kleine kapel worden de gevallen vaders en zonen van het vaderland geëerd. In een vitrine staan de uit de rokende puinhopen van de kapotgeschoten kerken in de omgeving geredde heilige relikwieën. De prijs om de toren van het monument te beklimmen staat niet in verhouding tot wat er aan het einde van de eindeloze trappen wordt geboden. De dame achter de kassa is het levende voorbeeld van “het chagrijn”. Er zijn vandaag niet veel mensen aanwezig die elf euro willen neertellen om de trappen van de toren te beklimmen. Om haar dag toch nog een beetje een leuke dag te bezorgen ga ik recht voor haar staan en leg aan om een foto te maken.
‘Monsier, non foto!’, klinkt het achter mijn rug.
Ik draai me om en zeg: ‘No flash, only photo!’
Ze kijkt me aan als een geïrriteerde schooljuf en meld me met opgeven wijsvingertje dat er absoluut geen foto’s mogen worden gemaakt. Ik excuseer me en dat vocale gebaar brengt een kleine, haast onzichtbare glimlach op haar gezicht. Mijn onderdanigheid geeft haar een gevoel van macht en maakt van haar dag weer een waardevolle dag! Ik breng twee vingers naar de rand van mijn strohoed, draai me om en verlaat het monument.
Het is alweer bijna drie uur en het wordt tijd om een plekje voor de nacht te zoeken. Onze ogen speuren de omgeving af en in Louppy-sur-Loison vinden we een mooi plekje voor de kerk.
Ik laat Lyka voor wat ze is en ga wat door het dorp slenteren. Dan heeft ze ook weer wat tijd voor haarzelf. Het duurt niet lang voordat ik voorzichtig wordt aangesproken door een dorpeling. Ik zie er nu eenmaal uit als een toerist. Ik krijg een heel verhaal over het onbekende kasteel waar we onder staan. Een betoog over vermogen en vermogen dat vast zit in onroerend goed. De eigenaar is volgens de Franse belasting multimiljonair terwijl hij geen cent heeft voor het onderhoud van het kasteel. Het culturele erfgoed staat te verpauperen terwijl moedertje staat toekijkt! Dat alles tot groot ongenoegen van de dorpelingen die dondersgoed begrijpen dat een beetje toerisme het verlaten dorp zomaar nieuw leven kan inblazen.
Ik moet denken aan het opzienbarende nieuws van deze week in Nederland. In Amsterdam is een rijtjeshuis verkocht voor de ongelofelijke prijs van anderhalf miljoen euro! Heel Nederland en vooral enkele kamerleden en de gemeenteraad van Amsterdam waren hierover erg verbolgen. Dat alles onder de noemer dat starters geen enkele kans meer maken op de woningmarkt.
Mijn gedachten gaan uit naar dat denkbeeldige bejaarde echtpaar dat drie deuren verderop woont! Zij betalen nu minimaal € 500,- p/m erfpacht aan de gemeente Amsterdam. Daar komt dan € 1.400,- p/m vermogensbelasting bij, omdat zij hun woning al helemaal hebben afbetaald, plus de gemeentelijke belastingen die ongetwijfeld in Amsterdam ook niet mals zullen zijn! Dus dat oude lieve echtpaar moet elke maand al € 2.000,- ophoesten aan belastingen en heffingen terwijl zij toch maar € 1.280,- per maand aan AOW ontvangen. En dat omdat ze veertig jaar geleden zo dom zijn geweest om een huis te kopen en dat helemaal af te betalen op grond van een beleid gebouwd op zuinigheid en soberheid.
Waarom is er geen enkele socialistische partij die er eindelijk eens voor zorgt dat vermogen is stenen, voor particulieren, niet als vermogen wordt gezien?
Bij terugkomst in de camper blijkt dat er geen verbinding is met een telefoonmast! We lezen “geen service” op het beeldscherm van onze telefoons. Verder dus. Uiteindelijk komen we terecht naast een school in Juvigny-sur-Loison. Het is hier nog steeds schoolvakantie dus we hebben de hele parkeerplaats voor onszelf. Met een koud biertje in de hand geniet ik van de late middagzon en denk na over de waanzin die we vandaag hebben gezien.
Persoonlijk denk ik dat we aan de rand staan van grote politieke geschillen die ons opnieuw naar een oorlog zullen voeren. De oorlog en daarna de wederopbouw zorgen altijd voor economische voorspoed! En die miljoenen doden? Daar hebben de hoge heren in hun ivoren torens helemaal geen probleem mee. Macht en geld is het enige dat telt!
