Japan: Een middag in Chogosonshi-ji

Osaka (Cote House) 203), donderdag 23 januari 2025

Er lopen nu wat meer mensen rond maar die lijken niet op toeristen. De meeste zijn zonder enige twijfel Japans omdat Lyka klanken herkent in de taal die ze spreken. De relatieve drukte lost zich snel op omdat er verschillende afslagen zijn van het brede hoofdpad naar tempels en altaars. Voor ons maakt het weinig uit want des te minder mensen des te minder mensen in je foto en indrukwekkender je wandeling en ervaringen.
Het eerste dat we tegenkomen is “De tijger van Chogosonshi-ji Tempel”. Voor mij lijkt de tijger op een gele poes van een carnavalswagen in Brabant. Voor de gelovigen in Japan zit er hoogstwaarschijnlijk een heel ander verhaal aan. De tijger komt overal terug in deze tempel en wanneer je op Google zoekt naar deze tempel is een foto van dit beeld het eerste dat op je scherm verschijnt.
De lange rijen granieten lantaarns zijn altijd mooi om te zien maar hier boven op de heuvelrug gaat het om wat er boven de rijen, en tussen de rijen, lantaarns te zien is. De kleine twee geelwit zwart gestreepte tijgers, een stukje verderop, zijn erg aaibaar geworden.
Jonge kinderen zullen hier ongetwijfeld in aanraking komen met de religie en de filosofieën die later in hun leven een beter mens van ze maken. Speels gewijs leren en worden opgevoed zorgt voor een betere samenleving.
Door de toppen van de bomen zien we de verschillende tempels en altaars die we vanmiddag allemaal nog willen gaan bezoeken.
Ik hoor wel eens om me heen in Zuidoost-Azië: ‘Wanneer je een tempel hebt gezien dan heb je ze allemaal gezien!’
Daar mag voor veel bezoekers een kern van waarheid in zitten. Toch zie ik het heel anders!
Smeer eens een witte boterham met boter, of margarine, en bestrooi die rijkelijk met hagelslag?
Op het eerste gezicht zien alle stukjes hagelslag er hetzelfde uit maar wanneer je van dichtbij kijk zie je duidelijk dat er niet twee hetzelfde zijn.
Zo is dat ook met tempels en altaren in het Verre Oosten!
Een verzameling van Boeddha reliëfs trekt mijn aandacht terwijl Lyka rustig doorloopt naar het volgende object dat haar interesseert. Ik vraag me opnieuw af of deze reliëfs alleen in Japan een gemeengoed zijn. Of is het zo dat de reliëfs met het Boeddhisme vanuit India over de “Zijde route” naar het oosten zijn gereisd. Interessante gedachten waar ik me maar eens in moet verdiepen wanneer ik daar meer tijd voor heb.
We worden symbolisch de mond van de tijger ingeleid. In de maag is een klein altaar. Het een zijn met de natuur om je heen en niets onnodig te vervuilen is goed te zien op de foto met de mond van de tijger. Bamboe, het gras van het leven waarvan niets wordt verspild, is de natuur op zijn best. De maagdelijke schoonheid leeft in de natuur.
Aan het einde van het virtuele darmkanaal van de tijger staan we in de “Zenkame-do” voor een tribune met een bronzen Boeddha omgeven door kleinere beeldjes waarvan ik nog steeds denk dat het de volgelingen zijn van onze heer.

Tijdens het schrijven van dit verhaal heb ik me erin verdiept en heb het volgende gevonden:

De beeldjes zijn een verbeelding van Jizō, de bosatsu (bodhisattva) die samen met Kannon, de Godin van Genade, de brug slaat tussen ons mensen en boeddha.

Een bodhisattva is een persoon die door zijn of haar goede daden en leefwijze de verlichting heeft bereikt, maar ervoor gekozen heeft om op aarde te blijven en alle mensen te helpen dezelfde staat van verlichting te bereiken. Bodhisattva’s zijn dus lichtende voorbeelden, en gelijken de heiligen in de katholieke traditie.

Het boeddhisme kent talloze bodhisattva’s, maar in Japan zijn het vooral Jizō en Kannon die in het dagelijks leven worden aangeroepen.

Net als onze Roodkapje is Jizō een aangenaam mens dat het beste voorheeft met degenen die ziek of zuchtig zijn. In het geval van Roodkapje betreft het haar bedlegerige grootmoeder.

Jizō zorgt vooral voor kinderen. Zieke kinderen moeten vooral beter worden en als dat onverhoopt niet lukt, is het Jizō die de overleden kinderen tijdens hun periode van overlijden en wedergeboorte behoedt. Kinderen zijn namelijk door hun korte periode op aarde nog niet in staat geweest om voldoende goed karma te vergaren om een volgend leven gegarandeerd iets beter te laten verlopen.

Ouders offeren aan Jizō door middel van een mutsje, kapje of manteltje in de hoop dat Jizō op zijn beurt hun kind behoedt.

De kleur rood verwijst mogelijk naar een traditie in de Asuka periode (522-645 AD) waar kinderen met ziektes als waterpokken in rode kleren gekleed werden om ze te onderscheiden van andere kinderen. Kom er maar eens op!

We schuifelen van altaar naar tempels waarvan we de namen niet kunnen onthouden. Die namen zoek ik later we weer op wanneer ik de foto’s zit te verwerken. Een van de hoofdattracties voor vandaag is de “Shikiyama Gyokuzoin”. Het vuurrode paviljoen met haar pagode is op bijna elke plaats van dit tempelcomplex te zien.
Het rood dat afsteekt tegen het blauw van de hemel geeft me een gelukzalig gevoel. Het is een andere belangrijke pagode, het is de “Dobao Pagode”. Wat ben ik blij met dit mooie weer voor vandaag, we zijn gezegend, en dan is het tempelcomplex ook nog zo goed als verlaten.
De gouden en zilveren tijger op de posten naar de ingang van de “Sanfukujin-do” verbazen me ook. Ik zal me nog wel vaker verbazen op deze middag want alles wat ik zie roept vragen bij mij op. Ik ben niet nieuwsgierig maar leergierig en trek alles wat ik zie en lees in twijfel. Dat heeft me ver gebracht in het aardse leven maar ook in mijn spirituele bestaan.
Naast de ingang van de “Sanfukujin-do” staat een klein altaar. Natuurlijk is het vuurrood. Het is afgeschermd en gesloten. Waarom? Er zullen zich ongetwijfeld heilige voorwerpen in het altaar bevinden die alleen het daglicht zien op de heilige dagen die in een ver verleden zijn voorgeschreven.
Een klein altaar waarvan de deuren wel open staan voor het publiek valt meteen op! Het altaar bevat een met bladgoud belegd miniatuur van de “Dobao Pagode”. Het staat aan de voet van de heuvel waar het echte heiligdom op staat. Is het een cirkel? Het speelt in mijn gedachten. Je loopt naar het kleine altaar en kijkt op naar de “Dobao Pagode”. Het omhoog kijken geeft het gevoel van onderdanigheid en nederigheid. De goden en geesten zijn hoger dan de ondergeschikte mens die moet worden geholpen. Het is allemaal heel filosofisch in het Verre Oosten.
De “Senju-in Temple” is een de belangrijkste gebouwen op het “Chogosonshi-ji” tempelcomplex. Ook hier zijn er de treden die de weg omhoog naar verlichting symboliseren. Net als in de westerse wereld waar het de “Stairway to Heaven” wordt genoemd.

In het midden van de 6e eeuw, nadat prins Shotoku de Mononobe-clan van het Exclusid boeddhisme had verslagen, vroeg hij om een standbeeld van Bishamon Tenno dat hij zelf had gesneden, en er wordt gezegd dat het begon te beginnen met de bouw van deze plaats onder de naam Mt. Shigi, een "betrouwbare en kostbare berg”.

Momenteel zijn er 3 tempels in de grote hal en de pagode, maar in het begin van de 10e eeuw, toen Myoren Shonin de keizerlijke titel van Chogoson-ji-tempel kreeg van keizer Daigo, wordt gezegd dat het het aantal tempels had met 66 pagodetempels in de berg.

De Bishamon Tenno, die voor de jonge prins Shotoku verscheen, verscheen opnieuw tijdens de strijd tussen de Soga clan en de Mononobe-clan in de 6e eeuw en gaf de prins de geheime methode van overwinning aan het leger van de Soga clan. Als gevolg hiervan slaagde het Soga leger, dat in de minderheid was, erin de Migotomonobu Moriya te verslaan.

Bishamon Tenno wordt niet alleen door mensen geloofd als een god van de oorlog, maar ook als een bewaker van schat, geluk en boeddhistische praktijk. Het staat direct boven de menselijke wereld en is het meest vertrouwde bestaan voor ons.

Deze Mt. Shigi is de eerste heilige plaats waar Bishamon Tenno in Japan landde.

Er wordt gezegd dat de Bishamon Tenno voor prins Shotoku neerdaalde in het jaar van de tijger, de maand van de tijger en het moment van de tijger. In verband hiermee zijn er verschillende verschijningen van Tora heiligdommen op verschillende plaatsen op de meer Shigi.

De tijd waarin het jaar van de tijger, de maand van de tijger en het moment van de tijger elkaar eens in de 12 jaar overlappen, wordt "de zegen van de drie tijgers" genoemd in Mt. Shiki, en de opening van het hoofdbeeld van de geheime Boeddha vastgelegd door Prins Shotoku en de boeddhistische herdenkingsdienst van de hele berg, inclusief de top van de Shishamon irrbut, wordt gehouden.

De traditie van Mt. Shigi, geleid door Bishamon Tenno, is op mysterieuze wijze gekleurd door de lege kom beschermingsmethode, de zwaard pantser beschermingsmethode, de zengame goede god en de arme god Uga Benzaiten. De leringen en voetafdrukken achtergelaten in de moderne tijd door hogepriesters zoals Mikoren Shonin, Kakushojin en Kaishin Shonin.
Mt. Shigi is een plek waar spirituele goden en Boeddha's op elke hoek samenkomen.

Het is nu ook duidelijk waarom we de tijgers op het tempelcomplex tegenkomen.
We zijn in een ‘levende tempel’ waar de monniken vrij rondlopen en hun dagelijkse werkzaamheden uitvoeren. De Thaise monniken in hun oranje gewaden zijn iconisch maar deze monniken mogen er ook zijn in hun diep paarse gewaden.
Op de veranda van de “Senju-in Temple” krijgen we ook een mooi beeld van de “Three-Story Pagoda” met daarnaast het enorme zilveren beeld van de “Lord Buddha”.
De schoenen moeten weer uit want het betreden van een heilig gebouw mag in principe alleen op blote voeten. We hebben zelfs tempels bezocht waar sokken verboden waren en slippers, door de tempel beschikbaar gesteld, verplicht waren.
Een eeuwenoud houten beeld in een hoek trekt mijn aandacht. Het is me niet helemaal duidelijk wie het beeld moet voorstellen maar het lijkt me een beeld van een van de stichters van dit tempelcomplex. Deze tempel is gesticht in het jaar 587 AD! Dat is wel heel erg lang geleden.
De andere foto is een van die plaatjes die ik bijzonder graag schiet. Alles om ons heen is van hout en hout brand nu eenmaal goed. Brandpreventie is een manier van leven rond de houten tempels en altaren. Het is bijna een religie op zichzelf rond deze meer dan honderden jaren oude gebouwen. Een perfecte combinatie van kleur en compositie. Voor mij een vier sterren foto!
Binnen in de gebedshal van de “Senju-in Temple”, waar het hoofdaltaar staat, mag niet worden gefotografeerd. De borden naast de ingang naar de gebedshal zijn duidelijk. Dit is een van die momenten dat ik een beetje opstandig word.

Dit is een duidelijk voorbeeld van: ‘De goede moeten lijden onder de kwaden.’

In het moderne toerisme plaatst de toerist zelf in het centrum die zonder enig respect voor de wereld om zich heen de perfecte selfie dient te maken. Er lopen obese halfnaakte Kaukasische en Negroïde vrouwen en mannen rond op heilige plaatsen omdat ze voldoende geld hebben voor een (korte) verre reis. Dat was twintig jaar geleden heel anders!
Met weemoed denk ik terug aan de fotocamera’s met een film die eerst moest worden ontwikkeld en dan afgedrukt. De belichte films in de plastic kokers aangetekend opsturen vanuit Australië naar Nederland waar mijn broer ze bij “Blokker” liet ontwikkelen en afdrukken.
Op reis met Kristof naar China met 24 Fujicolor films van 36 opnames van 200 ASA. Hoeveel verre reizen heb ik niet gemaakt waarna ik maanden later pas in Nederland het resultaat van mijn creatieve fotografische uitspattingen voor het eerst te zien kreeg? Het volledig herbeleven van je reis!
Toen kwamen de eerste digitale camera’s. De eerste digitale hoogstandjes waren niet al te best en de schermpjes achterop de camera vertoonden niet meer dan kleurige vlekken van de originele foto. Twintig jaar geleden kon ik ’s avonds op mijn loodzware Windows laptop pas zien wat ik er die dag van had gebakken. Internet stond nog in de kinderschoenen en ging via een modem-stick met een peperdure sim-kaart.
Tegenwoordig zijn de camera’s in de smartphones tien tot vijftig keer zo goed als de oude grote digitale camera’s van twintig jaar geleden. Dat is een hele vooruitgang met ook een heel groot nadeel. Overal om je heen staan de toeristen honderdduizenden foto’s te maken die nooit door een levende ziel zullen worden bekeken.
Het zijn vooral de prutsers, die alleen maar foto’s maken in de portret verhouding maken, die voor de overlast zorgen. Zij staan ellenlang hun foto’s op hun mobiele telefoon te bekijken zonder dat ze rekening houden met de anderen die ook nog graag een foto willen maken. Vooral de Russen en de Amerikanen blinken hier in uit!

Ik heb zonder enige wroeging toch een foto in de gebedshal van de “Senju-in Temple” gemaakt, tegen de regels in!
Waarom?

• Ik hou rekening met de privacy van de mensen.
• Ik gebruik geen flits die de onvervangbare kunstwerken beschadigen.
• Ik gebruik mijn foto’s voor een cultureel doel waarvan ik hoop dat dat doel ook lang na mijn laatste aardse reis nog wordt gewaardeerd.

De houten puzzel van het dak dat alleen door zwaartekracht en eeuwenoud architectonisch denkwerk op zijn plaats wordt gehouden is zeer indrukwekkend. We dalen de zonnige treden van de trap weer af om nog meer tempels en altaren op deze bijzondere plaats in de heuvels van de prefectuur Nara te ontdekken.
Voor het “Kokuzodo” altaar wast Lyka symbolisch de zonden van haar handen met het koude water dat van de heuvels omlaag komt. Kleine rituelen met een grote religieuze waarde voor de gelovige Japanse en andere bezoekers.

Op dit moment tijdens het schrijven realiseer ik me dat er nog ongeveer 80 foto’s van deze mooie dag in de heuvels klaar staan. Die krijg ik nooit meer verwerkt in dit verhaal want ik zit al aan de 3.000 mm lengte, bijna 2.400 woorden zijn er geschreven en 25 foto’s zijn toegevoegd.
Er volgt dus nog een verhaal over deze indrukwekkende, en interessante, dag want er is nog zoveel dat ik jullie graag wil laten zien.

Japan, het laatste kasteel

Yokohama (Hostel Porto), maandag 8 juni 2009

Tijdens onze laatste dagen in Japan zijn er wisselende weersomstandigheden, soms regen en de andere dag weer zon. Na de stralende dag van gisteren met haar blauwe luchten zie ik nu een egaal muisgrijze hemel wanneer ik de zware ijzeren schuifdeur aan het hoofdeinde van mijn bed naar het kleine balkon open schuif.
Tettje stapt met een nat gezicht, de kleine handdoek om zijn nek geslagen, de slaapkamer binnen. Één blik is voldoende. Hij is in de gedeelde badkamer geweest en het,licht naar chloor ruikende, koude water heeft zijn vermoeidheid niet afgespoeld. We zijn allebei vermoeid! Niet gewoon moe maar echt vermoeid. Japan is zonder enige twijfel het meest intensieve land dat ik tot nu toe bereisd heb.
Vandaag gaan we nog één keer treinen. Het zal bijna zeker de laatste keer zijn. We willen het uiterste uit onze drie weken “JR-Rail Pass” halen. Die JR Rail Pass is niet goedkoop maar wanneer je veel van Japan wil zien, of je wil jezelf veel wil verplaatsen, is de Pass wel zo gemakkelijk. Ik heb geen idee of we uiteindelijk reisgeld hebben bespaard maar we hebben wel veel gemak ondervonden van de “JR-Rail Pass”. En comfort is niet in geld uit te drukken!
Helaas wordt het geen kogeltrein maar een exprestrein genaamd “Azusa” naar “Matsumoto” in de Alpen van Japan. Matsumoto heeft nog een kasteel dat we graag willen bezoeken. Het kasteel in Matsumoto is een van de twaalf overgebleven Japanse kastelen die nog in originele staat zijn. Van de originele kastelen is het kasteel in Himeji het meest bezocht.
De omelet sandwich van de 7-11 voor het ontbijt als afwisseling smaakt me goed, alleen het zoete witte broodje staat me een beetje tegen. Ik hou niet van zoetigheid.
Drie uur in de trein met twee keer overstappen. Het weer gaat van grijs naar regen en eenmaal hoog boven de wolken in de Japanse Alpen worden we bij aankomst in Matsumoto weer begroet door de zon. Ja, een stralende de zon. Hij brandt vriendelijk op onze armen en benen terwijl we in de richting het kasteel van Matsumoto lopen.
Matsumoto is een vriendelijke stad met meer dan 250.000 inwoners die langzaam gegroeid is door de omliggende dorpen en kleinere stadjes op te slokken. Het originele kasteel is natuurlijk de belangrijkste toeristische attractie. Afstanden zijn groot in Japan dus een bezichtiging van het Matsumoto kasteel zal niet snel worden opgenomen in een dagexcursie vanuit Tokyo. We lijken de enige twee westerlingen in deze stad!
Vanaf een afstand is de eerste indruk van het zwarte kasteel, ik dacht echt dat de Japanse kastelen allemaal wit waren om puurheid uit te stralen, iets om nooit meer te vergeten. Wat het echt indrukwekkend maakt is het volledig ontbreken van (buitenlandse) toeristen.
Tettje en ik lopen eerst uitgebreid rond over de oever van de brede gracht die het kasteel extra moet beschermen. De camera’s klikken en onvergetelijke momenten worden voor de eeuwigheid vastgelegd.
  Een laatste blik op het kasteel en we lopen over de rode brug naar het door een gracht omringde schiereiland waar het kasteel op staat. We kijken naar de blauwe lucht en we kijken elkaar aan. We hebben vandaag geluk met het weer.
Op de binnenplaats van de vesting worden we begroet door een vriendelijke Engels sprekende oude man. Meneer Kitakami is lid van een clubje gepensioneerde gidsen die buitenlandse toeristen gratis door het kasteel leiden. Hij vervuld zijn taak met trots en toewijding.
Japanners zijn van nature, of om culturele redenen, minimalistisch. Niets van die uitbundige in het oog springende grootheidswaanzin als bijvoorbeeld in de Europese kastelen. Eigenlijk staan we in een leeg houten geraamte van eeuwenoude balken van het beste Japanse dennenhout. Een schets laat de architectonische schoonheid zien en een talisman, gemaakt van rijststro met rijstpapier vol met bezwerende spreuken, in een van nokken van het dak moet de boze geesten en demonen afweren.
Mijn ogen doorzoeken de relatieve duisternis van het kasteel maar ze zien maar weinig waar ik foto’s van wil maken. De details in het interieur zijn zeldzaam. Geen toilet en ook geen gelegenheid om te baden. Alles in het interieur is sober en functioneel. Wat me wel intrigeert zijn de enorme vissen op de nok van het hoogste dak. Het is een Shachihoko, of kortweg Shachi.

Een Shachi is een zeemonster in de Japanse folklore met de kop van een draak of tijgerleeuw en het lichaam van een karper volledig bedekt met zwarte of grijze schubben. Volgens het verhaal leeft Shachihoko in de koude noordelijke oceaan. Zijn brede vinnen en staart wijzen altijd omhoog naar de hemel, en zijn rugvinnen hebben talloze scherpe stekels. Hij kan een enorme hoeveelheid water inslikken en het in zijn buik vasthouden, evenals wolken oproepen en de regen beheersen.

Shachi, waarvan men gelooft dat ze water kunnen opslaan en de regen kunnen beheersen, worden vaak in een mannelijk en vrouwelijk paar aan elk uiteinde van de nok van het dak gebouwd als beschermgeesten van de kastelen. Hoewel de exacte techniek onbekend is, wordt gezegd dat het groteske uiterlijk en met name het spuitgat water kunnen uitstoten om vuur te doven.

Ondanks dat er weinig is te zien is het bezoek aan het kasteel van Matsumoto toch zeer de moeite waard. Vooral het enthousiasme van onze gewaardeerde gids is betoverend. Zijn opmerkingen zijn erg interessant en aan het einde verrast hij ons met een souvenir van origami. En dat stukje Japanse cultuur papier vouwen is door meneer Kitakami zelf ter plaatse gevouwen.
Het is tijd geworden voor de groepsfoto, een bedankje en een hartelijk afscheid. Een mooiere laatste dag in Japan hadden Tettje en ik ons niet kunnen wensen. We hebben ook onze JR-Rail Passen tot het uiterste uitgemolken!
Op de terugweg naar het JR-station stoppen we nog een keer om naar de traditionele Japanse kleding in een etalage te kijken.
‘Is het eigenlijk wel klederdracht?’
Die vraag gonst door mijn hoofd. Klederdracht zoals ik uit Nederland ken is traditionele kleding die vroeger door het hele dorp of omgeving werd gedragen. Vandaag de dag wordt het alleen nog uit de kast gehaald wanneer er feest is in het dorp of wanneer er hoog bezoek komt.
Haast iedereen is wel bekend met het beeld van een Japanse vrouw in een “Kimono". De mannelijke versie heet “Montsuki”. Deze traditionele kledingstukken zijn bijna overal te huur in de omgeving van belangrijke culturele bouwwerken zoals kastelen, tempels of altaren. De Japanners zijn zo trots op hun cultuur dat ze in de oorspronkelijke kledij hun cultuur willen vieren en vereren.
Onderweg kijken we beiden stil, en in gedachten verzonken, door het raam van de “Azusa” expres-trein naar buiten. Terwijl het weer steeds slechter wordt en de oneindige donkere bossen voorbij razen laten we beiden de afgelopen dagen van onze reis door Japan in onze gedachten nog een keer passeren.
De vier weken in Japan zijn een onvergetelijke en plezierige ervaring geweest. Van het vooroordeel dat Japan een duur land is is weinig meer over. Op veel gebieden is het even duur of zelfs goedkoper dan Nederland of Thailand.
Terug op onze kamer in het “Hostel Porto” in Yokohama moeten we eerst prioriteiten stellen. Inpakken staat nu boven aan de lijst want dat willen we niet tot morgen uitstellen. Terwijl ik mijn rugzak inricht voor de terugreis naar Bangkok gaat Tettje met een handvol 100 yen muntjes naar de douche. Alleen de gedachte aan de economische oplossing van een hete douche op muntjes brengt een brede glimlach op mijn gezicht. Ze zijn niet echt gek die Japanners! Goedkope kamers zonder een douche is voor ons een prima oplossing gebleken.
Nadat we alles in gereedheid hebben gebracht voor ons vertrek, de rugzakken zijn ingepakt, wij zijn allebei gewassen en geschoren, is het tijd om voor de laatste keer Japans te gaan eten. We zijn van plan om zoveel mogelijk geld op te maken want omwisselen voor Thaise baht of euro’s kost ook geld! Laten we het er nog maar een keer goed van nemen!
In “Columbus Okonomi-yaki” laten we ons het Japanse eten nog voor de laatste keer goed smaken. Het is een bijzonder attractief restaurant omdat de chef het gerecht voor je neus op de “Teppanyaki”, een hete stalen plaat, bereid.
De bereiding van onze maaltijd gaat als volgt.
De ingrediënten worden klaargezet en de varkens karbonade gaat als eerste op de hete plaat.
Na de smaakmakers, zoals uien, paprika en knoflook, gaat het beslag met de groente op de plaat en het vlees wordt omgedraaid.
Nadat de smaakmakers en het beslag goed zijn gemixt wordt de Okonomiyaki gevormd. Het vlees gaat op de gevormde groenten pannenkoek en de rest van het beslag gaat dan op het vlees.
Een deksel gaat over de “Okonomiyaki” om de warmte van de stalen plaat onder vast te houden en de pannenkoek tot in de kern te garen. Ik neem nog maar een slok van mijn Kirin bier en wacht geduldig af. De “Okonomiyaki” wordt nog een omgedraaid en de deksel gaat er ook weer op. Na ongeveer zeven à acht minuten is dit het resultaat!
De “Yakisoba”, Japanse gebakken noedels, arriveert en de taugé gaat ook nog op de hete bakplaat. Het is een volledige, overheerlijke en gezonde laatste avondmaal geweest in Yokohama. Een mooiere afsluitende maaltijd hadden Tettje en ik ons niet kunnen wensen.
Tettje geniet van zijn Japanse sigaretje en ik bestel nog een laatste Japans “Kirin" biertje.
De ingelegde groenten is een afscheidscadeau van het personeel van “Columbus Okonomi-yaki”. Zij vonden het ook een bijzonder leuke avond.

3271 Yen, oftewel 1100 Baht, oftewel 23 Euro voor vier gerechten en vijf grote glazen bier. En dan maar schrijven dat Japan een duur land is!
Morgen dus weer verder naar Thailand. Het is een fantastische reis geweest!